Chemotherapie en huidproblemen: Wat je moet weten en hoe je je huid kunt verzorgen

Chemotherapie is een effectieve kankerbehandeling die krachtige medicijnen inzet om snel delende kankercellen te vernietigen. Helaas kunnen deze medicijnen ook gezonde cellen, zoals die in de huid, beschadigen. Dit kan leiden tot uiteenlopende huidproblemen, die niet alleen fysiek ongemak veroorzaken, maar ook de levenskwaliteit van patiënten kunnen beïnvloeden. Het begrijpen van deze huidproblemen en hoe je ze kunt behandelen, is nodig voor een optimale huidgezondheid tijdens chemotherapie.

In deze blog bespreken we veelvoorkomende huidproblemen door chemotherapie, de onderliggende oorzaken, en praktische tips om de klachten te verlichten.

Veelvoorkomende huidproblemen door chemotherapie

1. Droge Huid (Xerosis)

Chemotherapie kan de talgklieren beïnvloeden, wat leidt tot een verminderde talgproductie en een droge, schilferige huid. Dit komt voor bij ongeveer 35% van de patiënten die een systemische behandeling ondergaan. Symptomen van xerosis zijn jeuk, ruwe plekken en een trekkerig gevoel, vooral op de armen en benen. Om deze klachten te verlichten, wordt het gebruik van hydraterende crèmes met ceramiden en hyaluronzuur aanbevolen. Deze ingrediënten helpen de huid te verzachten, de vochtbalans te herstellen en beschermen de huidbarrière tegen verdere uitdroging​.

Met de juiste producten kan je je huid snel hydratateren

2. Hand-Voet Syndroom (Palmar-Plantaire Erythrodysesthesie)

Het hand-voet syndroom ontstaat door bepaalde chemotherapie-medicijnen die uit de haarvaten lekken en de huidcellen in de handpalmen en voetzolen beschadigen. Dit kan leiden tot roodheid, zwelling, pijn en soms blaren. Het hand-voet syndroom komt vaak voor bij gebruik van capecitabine en andere 5-fluorouracil-derivaten. Om de symptomen te verlichten, is het belangrijk om overmatige druk en wrijving op de handen en voeten te vermijden, comfortabele schoenen te dragen en de huid goed verzorgen

3. Folliculitis (Acneïforme eruptie)

Antikanker medicijnen zoals EGFR-remmers veroorzaken vaak ontstekingsreacties in de haarzakjes, wat resulteert in een rode, puistachtige uitslag die zich kan verspreiden naar het gezicht, de nek en soms de borst en rug. Deze vorm van huiduitslag komt voor bij 43% tot 85% van de patiënten die worden behandeld met gerichte chemotherapie. Milde reinigingsproducten en crèmes met ontstekingsremmende ingrediënten zoals niacinamide kunnen helpen om de huid te kalmeren, ontstekingen te verminderen en verdere schade te voorkomen​.

4. Hyperpigmentatie

Chemotherapie kan de productie van melanine stimuleren, wat resulteert in donkere vlekken op de huid, vooral op gebieden die aan de zon zijn blootgesteld. Dit verhoogt de kans op pigmentvlekken en een ongelijkmatige huidskleur. Het gebruik van producten met ingrediënten zoals arbutine, niacinamide en vitamine C kan helpen om deze vlekken te verminderen en de huidskleur te egaliseren. Dit is vooral belangrijk omdat chemotherapie de huid gevoeliger kan maken voor UV-straling​.

5. Nagelveranderingen

Veel patiënten ervaren broze nagels, verkleuring, loslating, en ontstekingen rond de nagelriemen (paronychia) door chemotherapie. Het gebruik van hydraterende nagelcrèmes en het vermijden van traumatische activiteiten kan helpen om de nagels te versterken en infecties te voorkomen.

6. Fotogevoeligheid

Kankerbehandelingen kunnen de huid gevoeliger maken voor zonlicht, wat kan leiden tot ernstige zonnebrand bij minimale blootstelling. Vooral huidproblemen zoals droge huid en huiduitslag kunnen door zon blootstelling verergeren. Om dit te voorkomen, wordt het gebruik van een breed-spectrum zonnebrandcrème (SPF 30 of hoger met UVA en zichtbaar licht -bescherming) aanbevolen. Daarnaast is het verstandig om direct zonlicht te beperken en beschermende kleding te dragen om verdere huidbeschadiging te voorkomen​.

7. Alopecia (Haarverlies)

Haarverlies is een van de meest zichtbare bijwerkingen van kankerbehandelingen en treedt op omdat de therapieën zich richten op snel delende cellen, waaronder haarfollikels. Dit kan leiden tot verlies van hoofdhaar, wenkbrauwen, wimpers en lichaamshaar. Hoewel haarverlies vaak onvermijdelijk is, kan het gebruik van milde shampoos en haar verzorgingsproducten zonder agressieve chemicaliën helpen om de hoofdhuid te kalmeren en irritatie te verminderen. Het is belangrijk om de hoofdhuid goed te beschermen tegen zonlicht en andere schadelijke invloeden​.

Mechanismen achter huidproblemen tijdens chemotherapie

1. Cellulaire toxiciteit

Behandeling kunnen ook gezonde cellen aantasten, waaronder ook je huidcellen. De aantasting van cellen in je lichaam wordt celtoxisch of ‘cytotoxisch’ genoemd: schade aan levende cellen als gevolg van de behandeling.

Voor de huid betekent dit dat de bovenste huidlaag — de epidermis — trager vernieuwt en minder goed in staat is om zich te herstellen. Dit kan leiden tot een drogere huid, schilfering, irritatie of zelfs kleine ontstekingen. Omdat de huid zo haar natuurlijke beschermlaag verliest, wordt ze gevoeliger voor invloeden van buitenaf zoals wrijving, kou of bacteriën.

2. Ontstekingsreacties

Chemotherapie kan voor een ‘overreactie’ van het immuunsysteem uitlokken. In die gevallen komen er ontstekingsstoffen vrij in het lichaam, zoals cytokinen. Deze stoffen zorgen ervoor dat je huid rood kan worden, gaat jeuken of uitslag krijgt.

Die ontstekingsreactie maakt je huid extra gevoelig. Zelfs kleine dingen zoals zonlicht, kleding die schuurt of huidverzorging kunnen dan irriteren. Door die gevoeligheid raakt de huid sneller beschadigd en duurt het langer voordat ze weer herstelt.

Soms blijft je huid ook na de chemotherapie nog een tijdje onrustig. Daarom is het belangrijk om de huid in deze periode goed te verzorgen met milde producten en bij klachten op tijd hulp te zoeken bij een huidarts of verpleegkundige. Zo voorkom je dat kleine huidproblemen groter worden.

3. Immuunmodulatie

Chemotherapie beïnvloedt niet alleen kankercellen, maar onderdrukt ook delen van het immuunsysteem die essentieel zijn voor de huidgezondheid. Deze afname van immunologische activiteit, ook wel immuunmodulatie genoemd, maakt de huid kwetsbaarder voor invloeden van buitenaf. De weerstand tegen infecties neemt af, terwijl bestaande huidaandoeningen zoals eczeem, seborrhoïsch eczeem of psoriasis eerder kunnen verergeren.

De oorzaak ligt in het effect van chemotherapie op snelgroeiende cellen. Niet alleen kwaadaardige cellen, maar ook immuuncellen zoals neutrofielen, lymfocyten en macrofagen worden geremd in hun functie. Deze cellen spelen een belangrijke rol in de afweer tegen pathogenen zoals bacteriën, virussen, schimmels, de regulatie van ontstekingen en wondgenezing.

De gevolgen van een verzwakt afweersysteem zijn vertraging wondgenezing, verlies van de huidbarrière en ontstekingsactiviteit minder goed gereguleerd, waardoor eerder rustige huidproblemen kunnen opvlammen.

4. Vrije radicalen (oxidatieve stress)

Tijdens een chemotherapiebehandeling komt er in het lichaam een verhoogde hoeveelheid vrije radicalen vrij. Dat zijn instabiele moleculen die ontstaan als bijproduct van normale celprocessen, maar bij chemotherapie in grotere hoeveelheden worden geproduceerd. Deze vrije radicalen vallen gezonde cellen aan, inclusief de cellen in de huid.

Normaal gesproken neutraliseert het lichaam deze radicalen met antioxidanten. Maar bij een overmaat aan vrije radicalen, dat is een toestand die we oxidatieve stress noemen, raakt dat evenwicht verstoord. Hierdoor ontstaan schade aan lipiden (vetten), eiwitten en zelfs DNA in de huidcellen.

De huidbarrière, die normaal gesproken bestaat uit vetten (zoals ceramiden en cholesterol) en huidcellen die samen een beschermende laag vormen, wordt hierdoor verzwakt. Een verstoorde barrière verliest sneller vocht, laat irriterende stoffen makkelijker binnendringen en herstelt minder goed bij beschadiging.

FAQ – Chemotherapie

Hoe kan ik droge huid door chemotherapie behandelen?

Het gebruik van hydraterende crèmes met ceramiden en glycerine of ‘zware’ huidoliën  kan helpen de huidbarrière te herstellen en vocht vast te houden, waardoor droge huid en irritatie worden verminderd. Meer weten over lichte en zware huidoliën, wat zijn de verschillen? 

Wat is het hand-voet syndroom en hoe kan ik het verlichten?

Het hand-voet syndroom ontstaat wanneer bepaalde chemotherapie-medicijnen uit de haarvaten lekken en schade veroorzaken aan de huidcellen van de handpalmen en voetzolen. Het vermijden van druk en het gebruik van verzachtende crèmes kan de symptomen verlichten.

Wat kan ik doen tegen huiduitslag door chemotherapie?

Huiduitslag is een veelvoorkomende bijwerking van chemotherapie en ontstaat doordat de huid gevoeliger wordt voor irritatie en ontsteking. Om de huid te ondersteunen tijdens deze periode is het belangrijk om over te stappen op een milde en huidvriendelijke verzorgingsroutine. Gebruik een zachte reiniger zonder parfum of alcohol om de huid niet verder te belasten.
Daarnaast kunnen crèmes met ontstekingsremmende en kalmerende ingrediënten, zoals niacinamide, avena sativa, ectoine of panthenol, helpen om roodheid, jeuk en irritatie te verminderen. Breng deze producten aan op een schone huid, het liefst meerdere keren per dag, afhankelijk van de gevoeligheid en droogte van de huid.

Waarom krijg ik donkere vlekken tijdens chemotherapie?

Chemotherapie kan de melanocyten, ookwel je pigmentcellen stimuleren, wat leidt tot overproductie van melanine, wat leidt tot donkere vlekken. Producten met arbutine, niacinamide en vitamine C kunnen helpen om deze pigmentvlekken te verminderen.

Hoe bescherm ik mijn huid tegen zonlicht tijdens chemotherapie?

Tijdens chemotherapie kan je huid gevoeliger worden voor zonlicht, vooral door medicijnen die de gevoeligheid voor UV-straling verhogen. Daarom is het belangrijk om extra voorzichtig te zijn met zonblootstelling. Gebruik dagelijks een breed-spectrum zonnebrandcrème met SPF 30 of hoger die zowel tegen UVA- als UVB-straling beschermt.
Kies bij voorkeur ook een zonnebrandproduct dat bescherming biedt tegen zichtbaar blauw licht (HEV-licht), bijvoorbeeld door toevoeging van ijzeroxiden. Dit type licht komt voor in daglicht, zelfs binnenshuis via ramen, en kan bij sommige mensen bijdragen aan pigmentveranderingen of verergering van huidaandoeningen.
Vermijd direct zonlicht wanneer mogelijk, draag beschermende kleding en een hoed, en breng zonnebrand royaal aan, ook op dagen met bewolking of als je voornamelijk binnen bent. Herhaal het aanbrengen elke twee uur bij langdurige blootstelling of na transpireren.

Hoe kan Iconic Elements huidverzorgingsproducten je helpen

Chemotherapie kan een grote impact hebben op de huid, waardoor specifieke verzorging nodig is om klachten zoals droogheid, irritatie en huiduitslag te verlichten. Iconic Elements biedt een reeks gespecialiseerde huidverzorgingsproducten die zijn ontworpen om de huid te ondersteunen en te herstellen tijdens en na chemotherapie. Onze producten bevatten zorgvuldig geselecteerde ingrediënten die de huid voeden, beschermen en helpen herstellen. Hier zijn enkele van onze aanbevolen producten die kunnen bijdragen aan een betere huidgezondheid:

1. Natural Moisturizer Cream

Onze Natural Moisturizer Cream is speciaal samengesteld om de vochtbalans van de huid te herstellen en de huidbarrière te versterken, wat essentieel is bij een droge, schilferige huid veroorzaakt door chemotherapie. De crème bevat plantaardige was, ceramiden en glycerine, ingrediënten die de huid helpen te hydrateren, beschermen en de natuurlijke lipidenlaag ondersteunen. Dit vermindert niet alleen de droogheid, maar helpt ook om irritatie te verzachten en de huid soepeler te maken.

2. Calming Cream

De Calming Cream van Iconic Elements is verrijkt met kalmerende ingrediënten zoals marshmallow root, ectoin, en avena sativa (haverextract), die bekend staan om hun ontstekingsremmende en verzachtende eigenschappen. Deze crème is ideaal voor huid die geïrriteerd is door chemotherapie en helpt om ontstekingen te verminderen, roodheid te kalmeren en het herstelproces te ondersteunen. Het gebruik van deze crème kan helpen om de huid comfortabeler te maken en jeuk en irritatie te verlichten.

3. Targeted Pigment Serum

Chemotherapie kan hyperpigmentatie veroorzaken, wat leidt tot donkere vlekken en een ongelijkmatige huidskleur. Het Targeted Pigment Serum van Iconic Elements is geformuleerd met krachtige ingrediënten zoals arbutine, niacinamide en malic acid, die helpen om pigmentvlekken te verminderen en de huidskleur te egaliseren. Dit serum ondersteunt helpt bij het verminderen van ongewenste verkleuringen.

4. Anti-Aging Cream

Onze Anti-Aging Cream bevat een combinatie van vitamine C, vitamine E en ferulinezuur, een krachtige mix van antioxidanten die samenwerken om de huid te beschermen tegen schade door vrije radicalen en oxidatieve stress. Deze crème is speciaal ontwikkeld om de huid te versterken. De antioxidanten in deze crème helpen de huidbarrière te ondersteunen en de algehele huidgezondheid te verbeteren, wat vooral belangrijk is voor patiënten die chemotherapie ondergaan.

5. Tinted mineral sunscreen SPF30:

De getinte minerale zonnebrandcrème met SPF30 biedt uitgebreide bescherming tegen schadelijke UV-stralen en HEV (High Energy Visible) licht. Deze niet-chemische zonnebrandcrème bevat natuurlijke minerale filters die de huid effectief beschermen zonder irritatie te veroorzaken. Onafhankelijk getest en gecertificeerd, heeft deze zonnebrandcrème een beschermingsniveau behaald dat zelfs hoger ligt dan SPF30, wat garant staat voor een optimale bescherming. Perfect voor dagelijks gebruik en geschikt voor alle huidtypen, inclusief de gevoelige huid.

Waarom Kiezen voor Iconic Elements?

Iconic Elements combineert wetenschappelijk onderbouwde formules met natuurlijke ingrediënten die zorgvuldig zijn gekozen om de huid op een veilige en effectieve manier te ondersteunen. Onze producten zijn ontworpen met oog voor de gevoelige huid, met formules die irritatie minimaliseren en tegelijkertijd de huidbarrière versterken. We begrijpen de unieke uitdagingen die chemotherapie met zich meebrengt en streven ernaar om producten te bieden die comfort, herstel en ondersteuning bieden in deze moeilijke periode.

Met andere woorden

Chemotherapie kan verschillende huidproblemen veroorzaken door mechanismen zoals cellulaire toxiciteit, ontstekingsreacties, immuunmodulatie en oxidatieve stress. Het is essentieel om deze problemen proactief te behandelen om het comfort en de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren. Iconic Elements biedt een scala aan huidverzorgingsproducten die specifiek zijn ontwikkeld om deze problemen aan te pakken en de huid te ondersteunen tijdens deze uitdagende behandelingsperiode. Door de juiste producten te gebruiken, kunnen patiënten hun huid beschermen en herstellen.

Nu je hier bent

Huidkanker bij donkere huid – wat je moet weten

Huidkanker bij mensen met een donkere huid wordt vaak over het hoofd gezien, maar kan ernstige gevolgen hebben. Hoewel het minder vaak voorkomt dan bij mensen met een lichtere huid, wordt huidkanker bij donkere huidtypes vaak pas in een vergevorderd stadium ontdekt, wat leidt tot hogere sterftecijfers en ernstigere complicaties. In deze blog bespreken we huidkanker bij mensen met een donkere huid, de bijbehorende risicofactoren, en waarom vroege opsporing van cruciaal belang is.