Als ik over hormoonzalf begin dan worden patiënten soms ongemakkelijk. Veel gesteld vragen zijn, is het niet schadelijk, wordt mijn huid er niet dun van, krijg ik een dikke hoofd hiervan. Mijns inziens hele terechte vragen en zorgen. Echter het juiste gebruik en met goede begeleiding van uw arts is het veilig en geeft het veel verbetering van klachten.
Wat is een hormoonzalf?
Hormoonzalven (corticosteroiden) zijn stoffen in zalven, crèmes of lotions waar een afgeleide vorm van cortisol in zit. Cortisol is een hormoon die in bijnieren gemaakt wordt en belangrijke processen in het lichaam regelt. Op de huid werkt het als een onderdrukker van ontstekingen zoals psoriasis, eczeem, lichen planus. Wat vaak niet gerealiseerd wordt, is dat er verschillende hormoon klassen (1 t/m 4) zijn, die in sterkte variëren. Klasse 1 is het zwakst en 4 het sterkst.

Hoeveel hormoonzalf moet je smeren?
Om veilig in de marge te blijven hanteren we de vingertop eenheid (VTE).
Eén vingertop eenheid is een streepje zalf over de lengte van het laatste kootje van de wijsvinger. Voor ieder lichaamsdeel is een bepaalde hoeveelheid VTE nodig voor een juiste behandeling met corticosteroïd zalven. In onderstaand schema kunt u precies vinden hoeveel eenheden u het beste kunt smeren per lichaamsdeel. Ook is er een onderverdeling in leeftijd gemaakt. Zo zijn voor de babyhuid in verhouding minder VTE nodig per lichaamsdeel.
Een vingertop eenheid weegt ongeveer ½ gram. Voor het hele lichaam is op deze manier ongeveer 20 gram corticosteroïd zalf nodig.
Wat is veilig smeren met hormoonzalven?
Om u een indicatie te geven hoeveel zalf veilig is kan onderstaande richtlijn aangehouden worden:
- Kinderen jonger dan 2 jaar mag er niet meer dan 30 gram per week gebruikt worden.
- Sterkte: Advies klasse 1, bij uitzondering zo nodig klasse 2.
- Kinderen tussen 2 en 5 jaar mogen niet meer dan 50 gram per week.
- Sterkte: rondom ogen klasse 1, plooien en gezicht. Klasse 2 lichaam.
- Alle leeftijden daarboven mogen maximaal 100 gram per week.
- Sterkte <12 jaar: klasse 1 rondom ogen. Klasse 1-2 plooien en gezicht. Klasse 3 lichaam.
- Sterkte <18 jaar: Klasse 1-2 rondom ogen, klasse 2 plooien en gezicht. Klasse 3 lichaam. Klasse 4 handen en voeten.
- Tijdens de zwangerschap:
- Klasse 1 en 2 hebben geen invloed op het kind bij gebruik van maximaal 100mg/week
- Liever niet langdurig klasse 3 of 4 hormoonzalven gebruiken in de zwangerschap. Als uw huid dit nodig heeft, gebruik dan maximaal 50mg/week. Futicason (Cutivate®) en Betamethason hebben dan de voorkeur.
- Tijdens borstvoeding: Smeert de hormoonzalven niet op tepels. Heeft u daar toch hormoonzalven nodig, was dan voor de borstvoeding de hormoonzalf van de tepels af.
Afbouwschema hormoonzalf
Er zijn verschillende afbouwschema en hieronder is een mogelijkheid. Bouw niet verder af als er geen verbetering van de huid is. Soms blijft een onderhoudsbehandeling met corticosteroïd zalven nodig. Dit betekent dat u gedurende langere tijd bijvoorbeeld 3 of 4 maal per week blijft smeren met corticosteroïd zalven.
Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?
Om bijwerkingen zoveel mogelijk te voorkomen is het belangrijk dat u zich aan bovenstaande instructies houdt. Mocht hiervan afgeweken worden, doe dit dan altijd in overleg met uw arts. U heeft dan een groter risico op deze bijwerkingen:
Vaak voorkomend
- Dunner worden van de huid indien niet aan smeerschema gehouden wordt.
- Striae
- Toename zichtbaarheid kleine haarvaatjes.
Zelden voorkomend
- Acne
- Toename haargroei
- Blauwe plekken
- Verergering van bestaande infecties
- Vertraagde wondgenezing
Een onderbelichte onderwerp is Topical Steroid Withdrawal (TSW), volgende week meer hierover.
Nu je hier bent
Huidherstellen, hydratie van de huid, zoveel verschillende producten en merken op het internet en in de winkels te vinden. Maar waar let een huidspecialist op? En welke basisinformatie is van belang om de juiste keuze te maken. Bij de keuze van een goed product zijn twee dingen waar op gelet kan worden.
- De basis waarin het product gemaakt is: lotion, vetcrème, crème en zalf
- De functie van de ingrediënten
Meer informatie over verschillen tussen lotions, creme en zalf