Acne Vulgaris

Acne vulgaris is de medische term voor jeugdpuistjes. Puisten komt bijna bij iedereen in mindere of heftige mate voor. Onderzoek heeft echter aangetoond dat acne bij vele pubers en jonge volwassenen emotionele en psychosociale problemen kan geven. In sommige gevallen leidt acne niet alleen tot schaamte- en angstgevoelens, maar ook tot minderwaardigheidscomplexen en depressieve stemmingen.

Een puist is een ontsteking van de haar-talgklier complex. De oorzaken omvat vier hoofdprocessen: overproductie van androgenen, overmatige talgproductie, ontsteking en proliferatie van Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes). 

Andere oorzaken van puisten zijn:

• Gebruik van medicijnen zoals lithium, corticosteroïden, testosteron en anticonvulsiva
• Blootstelling aan teveel zonlicht
• Gebruik van mondkapjes, occlusieve kleding zoals schoudervullingen, hoofdbanden, rugzakken en beugelbeha’s
• Endocriene aandoeningen zoals polycysteus ovariumsyndroom en zelfs zwangerschap
• Genetische factoren. Erfelijkheidsschattingen variëren van 50-90%
• Er is een relatie tussen suiker/koolhydraten en acne 
• Bij volwassen acne speelt emotionele stress bij 25.7-71%
• Cosmetische ingrediënten zoals lanoline, isopropylmyristaat, cetylalcohol en stearinezuur hebben comedogene eigenschappen. Bepaalde vette zonnebrandmiddelen die gewoonlijk door vrouwen worden gedragen, zijn ook boosdoeners voor het veroorzaken van comedonale acne

Er wordt al geruime tijd gediscussieerd over de relatie tussen dieet en acne. Verschillende studies hebben bevestigd dat een dieet met veel suiker en zuivelproducten risicofactoren kunnen zijn voor acne. Een verhoogde suikerinname, frequente consumptie van frisdranken zijn significant geassocieerd met acne. Een dieet met een hoge glycemische lading kan leiden tot een verhoogde talgproductie en de ontwikkeling van acne bevorderen.

Bovendien is er een positieve relatie aangetoond tussen de consumptie van volle melk en magere melk en de incidentie van acne.

Ook andere factoren dragen bij aan het ontstaan van acne. Vette voedingsmiddelen, zoals fast food kunnen de afgifte van vrije vetzuren bevorderen, wat de ontwikkeling van acne kan stimuleren. Een verhoogde suikerinname (≥100 g/d), frequent gebruik (≥7 keer per week) van frisdranken (zoals koolzuurhoudende frisdranken, gezoete theedranken en fruitdranken) waren significant positief geassocieerd met acne

Er is echter geen duidelijk bewijs voor de invloed van gekruid voedsel op acne. Hoewel sommige studies een verband hebben gevonden tussen gekruid voedsel en acne, zijn andere studies tot andere conclusies gekomen. Meer onderzoek is nodig om de relatie tussen gekruid voedsel en acne verder te begrijpen.

Acne en hoge doses vitamine B6 en B12 supplementen: 

Hoge doses vitamine B6 zijn in verband gebracht met acne-uitbraken Vitamine B6 is betrokken bij de productie van hormonen die de talgproductie reguleren. Te veel vitamine B6 kan leiden tot een overproductie van talg, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van acne.

Vitamine B12 is een essentiële vitamine die nodig is voor de aanmaak van rode bloedcellen en de werking van het zenuwstelsel. Er is enig bewijs dat suggereert dat vitamine B12 een rol kan spelen bij het ontstaan van acne.

Hoge doses vitamine B12 zijn in verband gebracht met acne-uitbraken. Het is niet duidelijk hoe vitamine B12 acne veroorzaakt, maar sommige onderzoeken suggereren dat het de talgproductie kan verhogen en de bacteriën op de huid kan beïnvloeden. Meer over vitamine B12 en acne.

Jodium-gerelateerde acne kan gerelateerd zijn aan het gebruik van kelp supplementen en herkenbaar als monomorfe, inflammatoire puistjes op het gezicht en de bovenste romp.

Whey proteïne supplementen, afgeleid van melk en gebruikt voor bodybuilding, worden geassocieerd met papulonodulaire acne die de romp en soms het gezicht aantast.

Ten slotte worden door het gebruik van anabole steroïden geïnduceerde acne zoals acne fulminans, acne conglobata en acne papulopustulosa beschreven.

Acne comedonica: is een vorm van acne welke vooral bestaat uit gesloten comedonen (onderhuidse, witte bultjes) en open comedonen (zwarte mee-eters). Er zijn weinig tot geen ontstekingen zichtbaar.

Acne excoriee des jeunes filles: is eigenlijk niet echt een vorm van acne, maar is het kapot krabben van plekjes, bultjes of pukkeltjes. Dit zorgt ervoor dat de huid beschadigd wordt en erg onrustig lijkt, terwijl dit door de persoon zelf is aangebracht.

Acne neonatorum: is een pustuleuze uitslag, met mee-eters (comedonen) bij een pasgeborene. Het begint meestal enkele weken na de geboorte. En na enkele (1-3) maanden verdwijnt het vanzelf zonder littekens. Het bevindt zich voornamelijk op het hoofd (voorhoofd en wangen).

Oorzaak acne neonatorum: is onbekend, maar men denkt dat het een acne-achtige uitslag is die wordt veroorzaakt door androgene hormonen, van de moeder of door de baby zelf geproduceerd.

Acne tarda: Late acne (acne na adolescentie) wordt onderverdeeld in aanhoudende hardnekkige acne en late acne. Aanhoudende hardnekkige acne start in de adolescentie en gaat door tot in de volwassenheid, is de meest voorkomende vorm.  Late acne verschijnt voor het eerst na het 25e levensjaar. Ook bekend als acne tarda. De prevalentie van acne is 3% bij mannen en 11-12% bij vrouwen. Dit percentage daalt sterk na je 45ste jaar.

Oorzaak acne tarda: hormonaal is vaak de oorzaak. Significant hoge( dehydroepiandrosterone sulfate) DHEAS-waarden werden gevonden in 39,6% van de gevallen, gevolgd door androsteendion in 21,3% en totaal testosteron in 10,7%. Medicijnen zoals (corticosteroïden, Mirena spiraal), genetische aanleg en Vitamine B12 supplement kunnen acne veroorzaken. Ook onderliggende aandoeningen zoals: PCOS (Polycystic ovary syndrome), Primary ovarian insufficiency (POI) – premature menopause voor je 40ste levensjaar en Cushing’s syndrome – veroorzaakt door endogene factoren zoals chronische overproductie van glucocorticoïden of door externe factoren zoals langdurige medische behandeling met corticosteroïden of ACTH. 

Acne inversa/hydradenitis supperativa/acne ectopica: is chronische ontsteking die ontstaat in de haarzakjes, vooral in de oksels en liezen. Minder vaak voorkomende plaatsen zijn de billen, perianaal gebied, schaamstreek, onder de borsten, nek, oren, borst, rug, lichaamsflanken en navel. Het komt iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij vrouwen zit het vaak in de liesstreek, bij mannen vaker in de perianale streek.

Oorzaak acne inversa: roken, genetisch, overgewicht zweten, hitte, oververhitting (in lichaamsplooien), mechanische irritatie zoals strakke kleding, wrijving door kleding, bepaalde activiteiten zoals fietsen en paardrijden. Een groot deel van de patiënten rookt en bij de groep patiënten met ernstige acne inversa loopt dit percentage op tot boven de 95%. . Er is een associatie met de ziekte van Crohn, diabetes, en (reumatoïde) artritis.

Een interessante Franse studie uit 2016: zij suggereren dat een biergist vrije dieet een onderdeel van de behandeling van acne inversa kan zijn. Biergist vrije dieet betekende geen brood, wijn, bier, gebak, gefermenteerde kazen en pizza gedurende 3 maanden. Ze zagen minder ontstekingen en opvlammingen, maar de verbetering was jammergenoeg niet voor iedereen.

Meer over hydradenitis suppurativa

Acne conglobata: is een ernstige inflammatoire vorm van acne dat in de adolescentie kan starten en vaak voortduurt na de leeftijd van 20 jaar. Niet zelden duurt de aandoening tot de 40ste levensjaar. Acne conglobata kan voorkomen bij jongeren die al acne hebben, maar ook bij jongvolwassenen wanneer de oorspronkelijke tieneracne verdwenen is. Acne conglobata komt vooral voor bij jonge mannen. Als gevolg van de lange duur van de ziekte en ernstige ontstekingen kunnen later diepe ontsierende littekens ontstaan.

Oorzaak acne conglobata: Het is nog steeds niet helemaal duidelijk waarom de ene persoon acne conglobata krijgt en de andere niet. Het heeft waarschijnlijk te maken met de testosteronspiegel in het bloed, omdat de ziekte vaker bij mannen voorkomt. Acne conglobata komt ook veel voor bij bodybuilders en mannen die anabole steroïden gebruiken. In zeldzame gevallen komt acne conglobata voor bij mensen met een tumor die mannelijke hormonen produceert.

Acne fulminans: Als de ontsteking van acne conglobata intenser wordt, kan er een beeld van acne fulminans verschijnen. Dit is een acute situatie waarbij puistjes en acne plotseling beginnen op te zwellen, rood worden en intenser pijn doen. Koorts en algemene malaise komen ook vaak voor. De aandoening treft meestal jonge mannen, voornamelijk van het blanke ras, tussen 13 en 22 jaar oud. De meeste van deze mannen hebben een voorgeschiedenis van acne.

Oorzaak acne fulminans: is een zeldzame huidziekte, naar schatting zijn er 200 gevallen wereld wijd gedocumenteerd.
Hierdoor is de oorzaak niet goed te onderzoeken. Acne fulminans kan veroorzaakt worden door hoge doses isotretinoïne in het begin van de acne behandeling. Verhoogde testosteronniveaus kunnen ook een rol spelen bij de pathogenese. Van anabole steroïden is bekend dat ze de talgproductie en de dichtheid van Cutibacterium acnes-bacteriën verhogen. Bodybuilders die anabole steroïden gebruiken, ontwikkelen in zeer korte tijd acne. Tenslotte, een genetische aanleg is ook beschreven. De huidaandoening kan deel uitmaken van het synovitis-, acne-, pustulosis-, hyperostose- en osteïtis syndroom (SAPHO syndroom), pyogene artritis, pyoderma gangrenosum en acnes  yndroom (PAPA syndroom).

Acne rosacea: is een beetje verwarrend omdat rosacea niets met acne te maken heeft. Het betekent letterlijk ‘rood als een roos’ in het latijn. Het is te herkennen aan een opvallende rode kleur van de neus, wangen, voorhoofd en kin. Daarnaast gepaard met puisten, bulten en verdikking van de huid. Rosacea komt op latere leeftijd voor dan jeugdpuistjes, meestal tussen de 30ste en 60ste jaar en vooral bij vrouwen.

Uitgebreidt over rosacea

Klinisch kunnen open en gesloten comedonen, inflammatoire papels, puisten en cysten worden gezien bij patiënten met verschillende vormen van acne. 

1. Mee-eters: open comedonen of black heads ontlenen hun naam aan het feit dat ze als een zwarte vlek op je huid te zien zijn. Comedonen beginnen net als elk ander puistje: overmatige huidresten (ook bekend als keratine) vermengt zich met overproductie talg – de natuurlijke olie in je huid – hierdoor verstopt je talg afvoergang. Wat open comedonen anders maakt, is dat de porie open is voor de lucht. Zuurstof uit de lucht veroorzaakt een chemische reactie – oxidatie – met het materiaal in je porie, waardoor het zwart wordt.
2. Mee-eters: gesloten comedonen of whiteheads, zijn vergelijkbaar met open mee-eters, behalve dat in plaats van open te zijn, zijn de poriën afgesloten door een huidlaag.
3. Puisten, bevatten in het begin vocht en later pus. Ze verschijnen als grote witte bultjes omgeven door een rode, ontstoken huid. Meestal veroorzaakt bacteriegroei (cutibacterium acnes) in verstopte follikels. Deze bacteriën gedijen in een zuurstofarme omgeving.
4. Papels, zijn stevige, verheven plekken die meestal minder dan een centimeter in diameter zijn. Ze kunnen verschillende vormen en kleuren hebben. Ze beginnen stevig, en kunnen  na een paar dagen vol raken met pus en een puist worden.
5. Cystic acne wordt beschouwd als de meest ernstige vorm van acne. Net als puisten worden cysten veroorzaakt door verstopte poriën onder het huidoppervlak. Ze bevatten vocht of pus en kunnen groot en rood en zijn meestal pijnlijk. Dit type acne geeft litteken vorming in de vorm van deuken in de huid. Soms hypertrofisch litteken en in heftige situaties keloid (verdikking buiten oorspronkelijke plek) vorming.

De behandeling van acne kan verschillen. Hieronder is een opsomming van behandelingen op basis van verschillende acne vormen.

Open comedonen/black heads: Focuspunt is er voor zorgen dat de talg er gemakkelijk naar buiten kan. Midelen zoals fruitzuren (AHA/glycolzuur), salicylzuur, enzoylperoxide, retinol, tretinoïne en adapaleen, zorgen dat je mee-eters als het ware worden ontstopt. Het ontstaan van mee-eters wordt hierdoor tegengegaan. 

Gesloten comedonen/white heads: Het is heel verleidelijk om de whiteheads uit te drukken, te laten knappen. Probeer dit te vermijden om geen littekens te krijgen en genezingsproces te vertragen. Net als bij mee-eters, is de beste behandeling om je gezicht te wassen met bijvoorbeeld glycolzuur en olievrije, niet-comedogene producten (huid en zonbescherming) te gebruiken.

Puisten: Kleinere puisten kunnen zonder behandeling verdwijnen, maar je kunt ook plaatselijke benzoylperoxide, tretinoine of adapaleen gebruiken. Het zijn vooral antibiotica die de groei van bacteriën tegengaan. Dit kan topicaal zoals clindamycine of erythromycine lotion of antibiotica tabletten (minocin, doxycycline). Bij uitgebreide en matig ernstige acne wordt er gekozen voor een gecombineerde behandeling bijvoorbeeld adapaleen en antibiotica tabletten. Beide kunnen ontstekingen verminderen en bacteriën doden die in de follikel en op het huidoppervlak groeien.

Papels: Hier is het belangrijk om verdere irritatie in het gebied te voorkomen. Scrub je huid niet en wees voorzichtig als je reinigt met warm water. Je kunt je gezicht wassen met een glycolzuur reiniger. Het is verstandig om geen make-up op papels aan te brengen, zodat het gebied niet teveel afsluit. Bacteriën kunnen in een afgesloten gebied gedijen en voor ontsteking zorgen.

Cystic acne: In deze situatie is de juiste behandeling van een dermatoloog te krijgen om permanente littekens te beperken danwel voorkomen.. Inwendig antibiotica kuur of zelfs isotretinoïne tabletten zijn een optie. Vaak wordt er een corticosteroïde crème erbij gegeven om de ontsteking uitwendig te ‘koelen’. Isotretinoïne (bevat vitamine A) is een middel dat de talgproductie onderdrukt. Daarnaast heeft isotretinoïne een remmend effect op de verhoorning in de afvoergang van de talgklier en onderdrukt het de ontstekingsreactie. De meest voorkomende bijwerking is uitdroging van de lippen, het neusslijmvlies, de ogen en de huid. Soms kunnen leverenzymen en vetten in het bloed stijgen tijdens de behandeling. Daarom is bloedonderzoek nodig. Isotretinoïne heeft ernstige risico’s bij gebruik tijdens de zwangerschap.