Pigmentvlekken

Pigment wordt ookwel  melanine genoemd.  Melanine wordt door pigmentcellen (melanocyten) gemaakt met behulp van het aminozuur tyrosine in de onderste basale laag van de opperhuid (epidermis). Tyrosine wordt door een enzym tyrosinase geklieft en afhankelijk van je huidtype vormt er eumelanin en pheomelanin. 

Eumelanin is bruin-zwart en het beschermt ons tegen ultraviolete licht (foto-protectief). Pheomelanin is geel-rood, foto-reactief en beschermt niet tegen ultraviolete straling. Mensen met een lichte huidskleur Fitzpatrick huidtype 1 (rood haar/blauwe ogen)  & 2 (blond haar/blauwe ogen) produceren meer pheomelanin en verbranden sneller in de zon. Donkere huidtypen 3-6 (donker bruin zwart haar/bruine ogen) hebben voornamelijk eumelanin, gelijkmatig in de huid verdeeld en zijn goed bestand tegen de zon.

Nog in de melanocyten wordt vervolgens melanine ingepakt en getransporteerd in melanosomen. Via uitstulpingen in een melanocyt verlaten de volgepakte melanosomen naar keratinocyten (een enkele melanocyt is ruwweg ‘verbonden’ met 40 keratinocyten). De verplaatsing van keratinocyten van de onderste gedeelte van de epidermis naar het oppervlak, resulteert in een donkere tint.

Pigmentvlekken is een ongelijke verdeling van lokaal over gestimuleerde melanine

Het wordt veroorzaakt door overmatige blootstelling aan zonlicht, hormonale veranderingen, zoals anticonceptie medicatie of in de overgang, huidirritatie door agressieve chemische stoffen, diverse huidaandoeningen, zoals bijvoorbeeld acne, eczeem of psoriasis en ook door medicijnen (Antibiotica: tetracycline/ doxycycline/ minocycline, hartmedicatie: amiodarone). Pigmentvlekken kan op elk deel van het lichaam voorkomen, maar het vaakst in het gezicht, op de handen en in de nek, en wordt om cosmetische redenen ongewenst beschouwd.

Bij een sproet zijn de hoeveelheid pigmentcellen (melanocyten) gelijk, er wordt alleen meer pigment aangemaakt.
Een levervlek, ook wel een zonnevlek genoemd, heeft eigenlijk niets met je lever te maken. In de medische wereld wordt een levervlek ook lentigo genoemd. Lentigines (meervoud) bevatten zowel meer pigmentcellen als meer pigment. De pigmentcellen zijn gelijkmatig in de onderste laag van de opperhuid verdeeld.
Bij moedervlekken zijn er ook meer pigmentcellen, maar ongelijkmatig verdeeld en opgehoopt in de huid.

De drie zijn beter te onderscheiden onder de microscoop (biopt).

Sproet

Sproeten, in de medische wereld bekend als efeliden, zijn goedaardige vlekken. Ze bevinden zich voornamelijk in het gezicht en zon beschenen gebieden zoals het bovenlichaam, de onderarmen en de onderbenen. Ze ontstaan door zonlicht. Daarom worden ze de zomerperiode donkerder van kleur en in de wintermaanden net lichter. De meeste mensen herkennen sproeten heel makkelijk. Ze komen vaker voor bij mensen met een lichtere haarkleur en huidtype (rood en blond haar).

Lentigo

Lentigines zijn bruine vlekken en ontstaan ook door zonlicht. Deze vlekken trekken niet vanzelf weg. Ze kunnen vanaf de puberteit ontstaan, dan worden ze lentigines simplex genoemd. Lentigines solaris of lentigo senilis (levervlek of ouderdomsvlek) zijn ook goedaardige varianten die op een latere leeftijd ontstaan. Je ziet ze vaak op de handruggen en op de wangen.

Moedervlek

Moedervlekken kunnen al van bij de geboorte aanwezig zijn en nemen in de loop der jaren toe. Ze kunnen verschillende kleuren hebben: zwart, bruin, rood of zelfs huidskleurig. Ook de vorm varieert van glad, verheven tot bolvormig. Een lichtbruine moedervlek is moeilijk te onderscheiden van een sproet of lentigo. Moedervlekken kunnen vanaf de puberteit plots toenemen, ook tijdens de zwangerschap kunnen bestaande moedervlekken gaan groeien en in aantal toenemen.

Smeren

Gebruik overdag minerale zonbescherming met minimaal SPF30 en cosmetische ingrediënten die pigmentvlekken verminderen. Er zijn ook enkele cosmetische huidverzorgende ingrediënten die je huid kunnen stimuleren zoals Vitamine A, C, Vitamine B3 (Niacinamide), Arbutine, Kojic Acid, Resveratrol, Zoethout wortel, Hydrochinon. Ga zeker niet zelf blekende crèmes kopen. Ze bevatten soms stoffen dat bij langdurig gebruik schadelijk voor de huid kan zijn.  Een recente studie suggereerde dat ongecontroleerd hydrochinon gebruik (over the counter producten), huidkanker kan veroorzaken. Overleg met een huidtherapeut of eventueel met je arts of apotheker als je een blekende crème wilt smeren.

Er bestaat ook zoiets als camouflagetherapie. Wanneer pigmentvlekken heel donker zijn, kan make-up onvoldoende dekkend zijn. De huidtherapeut kan met camouflagetherapie crèmes op kleur maken die passen bij jouw huid om zo je pigmentvlekken bedekken.

Peelings

Een andere optie is chemische peeling. De peeling gebeurt onder begeleiding van een huidspecialist en stimuleert de huid om sneller af te schilferen en zich te gaan vernieuwen. Hierdoor zullen vlekjes sneller vervagen en wordt pigment lichter.

Lasers

Oppervlakkig pigment is goed te behandelen met de laser of met IPL. De warmte van de laser/IPL wordt opgenomen door het pigment. De hitte die daarbij vrijkomt, zorgt ervoor dat de pigmentkorrels van de pigmentvlekken uiteenvallen. Een deel ruimt het lichaam zelf op en een deel wordt een korstje welke er na 1,5 week afvalt.  De nieuwste laser techniek is de PicoWay laser heeft een pulsduur van 10^-12 seconden.  Dankzij deze ultrasnelle pulsen is deze laser is in staat om de pigmenten in de huid tot in de kleinste deeltjes te verpulveren waardoor ze gemakkelijker en sneller door het lichaam kunnen worden opgeruimd.  In vergelijking tot de oudere nanolasers zijn er minder behandelingen nodig om pigmentvlekken naar tevredenheid te doen verbleken. De PicoWay is op dit moment ook dé veiligste laser voor mensen met een getinte huid. Aziatische, hindoestaanse en zelfs negroïde huidtypen.

Microneedling

Bij microneedling worden er met de dermapen hele kleine gaatjes in de huid gemaakt. Dit zorgt ervoor dat er een huidvernieuwingsproces op gang komt en de huid zichzelf gaat vernieuwen. Omdat het op een gecontroleerde manier gaat, is de kans op nieuwe pigmentvorming vrij klein, ook bij mensen met donkere huidtypes. 

Glutathion supplement

Van glutathion wordt gedacht dat afremming van pigment op verschillende mechanismen werkt. Het remt de aanmaak van pigment in de melanocyten (pigmentcellen), en de sterke antioxidante werking van glutathion heeft ook een remmende werking op de pigmentaanmaak.

In een gerandomiseerde placebo-gecontroleerde studie uit 2012 met 60 vrijwilligers, kregen de vrijwilligers oraal toegediende glutathion in een dosis van 500 mg per dag gedurende 4 weken. Het resulteerde in een lichtere huidskleur van het gelaat en onderarmen. Op zich is glutathion als een supplementkuur veilig, maar voor wat betreft de effecten op langere termijn is meer onderzoek nodig.

Qua voeding zijn fruit, groente en vlees bronnen van natuurlijke glutathion.

Polypodium leucotomos extract (PLE)

PLE is een varenextract en behoort tot de Polypodiaceae familie. Het heeft een anti-oxidante en immunoprotectieve werking. In een dubbelblinde gerandomiseerde studie met placebo werden 40 mensen met melasma onderverdeeld in 2 groepen en gedurende 3 maanden gevolgd. Eén groep ontving een placebo, gecombineerd met SPF50+ en hydrochinon 4% crème en de andere groep kreeg PLE extract ( 2 x per dag 480 mg), SPF50+ smeren en ook hydrochinon creme 4%. Conclusie na 3 maanden: de groep met PLE, zonbescherming en hydrochinon 4% crème is significant beter.

Tranexaminezuur – medicijn

Tranexaminezuur is een synthetische vorm van het aminozuur ‘lysine’. Het is een geneesmiddel dat vaak gebruikt om bloedingen door trauma, operatie, bevalling, zware menstruatie en neusbloedingen te voorkomen. Een off-label use van tranexamine is de behandeling van melasma. Dit is wel onder strikt medisch toezicht en met bloedonderzoeken.

Behandeling van melasma met oraal tranexaminezuur is beschreven in onderzoeken. In één onderzoek bleek een dosering van 250 mg tweemaal daags gedurende 6 maanden 65% van de patiënten te resulteren in een uitstekende of goede verbetering. Het gebruik van tranexaminezuur voor het verlichten van donkere vlekken op de huid geeft een potentieel risico op trombose. Tijdens de tranexaminekuur wordt geadviseerd om met anticonceptie te stoppen.

Hier zijn enkele andere cosmetische ingrediënten die effectief zijn in het verminderen van pigmentvlekken, inclusief hun werkingsmechanismen: Op nivo 1 wordt het in de pigmentcellen melanine aanmaak geremd. Nivo 2 afgifte van melanine van pigmentcellen naar huidcellen geremd. Nivo 3 melanine in huidcellen kunnen verwijderd worden door fruitzuur peelings of vitamine a.

1. Kojiczuur: Dit ingrediënt werkt door de tyrosinase-activiteit (remt op nivo. 1)  te remmen, een essentieel enzym in het melanineproductieproces. Door deze remming wordt de productie van melanine verminderd, wat leidt tot lichtere pigmentvlekken.

2. Vitamine C (Ascorbinezuur): Bekend om zijn helderende eigenschappen, remt vitamine C ook de enzymatische activiteit van tyrosinase (remt op nivo. 1) . Daarnaast is vitamine C een krachtige antioxidant die kan helpen bij het verminderen van door de zon veroorzaakte pigmentatie.

3. Azelaïnezuur: Dit ingrediënt werkt door de groei van melanine-rijke huidcellen te remmen (remt op nivo. 1) en is effectief in het behandelen van zowel acne als hyperpigmentatie. Het helpt bij het normaliseren van het proces van huidcelvernieuwing, waardoor de verspreiding en opbouw van melanine wordt verminderd.

4. Zoethoutextract (Glabridine): Zoethoutextract remt tyrosinase (remt op nivo. 1) en heeft ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen bij het verminderen van de productie van melanine en het kalmeren van de huid, waardoor het bijdraagt aan de vermindering van zichtbare donkere vlekken.

5. Alpha-arbutine: Een stabielere vorm van arbutine, dit ingrediënt werkt ook als een tyrosinaseremmer (remt op nivo. 1) en is efficiënter in het verminderen van de vorming van melanine, waardoor het effectief is in het lichter maken van hyperpigmentatie.

6. Retinol (Vitamine A): Retinol bevordert celvernieuwing, wat helpt bij het versneld verwijderen van melanine-bevattende huidcellen (remt op nivo. 1 + 3) . Het stimuleert de productie van nieuwe, gezondere huidcellen, wat kan leiden tot een gelijkmatigere huidtint.

7. Niacinamide (Vitamine B3): Niacinamide vermindert pigmentatie door het overbrengen van melanosomen van melanocyten naar keratinocyten te onderbreken (remt op nivo. 2) , wat de zichtbaarheid van pigmentvlekken vermindert. Het helpt ook de huidbarrière te versterken en heeft ontstekingsremmende eigenschappen die verdere hyperpigmentatie kunnen voorkomen.

8. Resveratrol: Dit krachtige antioxidant, vaak afgeleid van druiven of bessen, remt de tyrosinase-activiteit en heeft ook een ontstekingsremmende werking (remt op nivo. 1) . Door deze dubbele werking kan resveratrol de vorming van nieuwe pigmentvlekken verminderen en bestaande vlekken lichter maken.

9. Aloë Vera: Bekend om zijn kalmerende en genezende eigenschappen, bevat aloë vera componenten zoals aloesin die kunnen helpen bij het remmen van tyrosinase (remt op nivo. 1) , waardoor de productie van melanine wordt verminderd en hyperpigmentatie afneemt.

10. Appelzuur (Malic Acid): Een type alfahydroxyzuren (AHA) dat helpt bij het exfoliëren van de huid en het verwijderen van melanine-bevattende huidcellen (remt op nivo. 3) . Dit versnelt de celvernieuwing, wat resulteert in een lichtere en meer gelijkmatige huidskleur.

11. Fruitzuren: Andere AHAs zoals glycolzuur en citroenzuur werken door het versnellen van de huidexfoliatie (remt op nivo. 3)  en bevorderen de verwijdering van de bovenste laag dode huidcellen die rijk zijn aan pigment. Ze helpen ook bij het verminderen van de cohesie van de huidcellen rond de follikels, waardoor de algehele textuur en toon van de huid verbeteren.

Deze ingrediënten kunnen effectief zijn op verschillende niveaus van melanineproductie en -verdeling, waardoor ze waardevolle opties zijn voor het behandelen van hyperpigmentatie in diverse huidverzorgingsformules.