Keratoacanthoom lijkt op een talgbultje, maar is het niet!

Een klein, glad bultje op de huid. Niet pijnlijk, maar het groeit ineens snel. Veel mensen denken aan een onschuldige talgbult (atheroomcyste), maar soms is het iets anders. Iets dat aandacht verdient. In deze blog laat ik je het verschil zien tussen veelvoorkomende talgbultjes en een zeldzamere, maar belangrijke huidafwijking: het keratoacanthoom.

Wat is een keratoacanthoom?

​Een keratoacanthoom is een goedaardige, maar snelgroeiende huidgezwel. Het ontstaat uit cellen van de haarzakjes. Het begint als een klein, huidkleurig of rood bultje dat snel groeit tot een bolvormige tumor met een centrale hoornprop, een ophoping van keratine, het eiwit dat ook in nagels en haren voorkomt. Deze tumor kan een doorsnede van enkele centimeters bereiken binnen enkele weken. Hoewel het goedaardig is en vaak vanzelf verdwijnt, wordt het meestal verwijderd om zeker te zijn dat het geen plaveiselcel carcinoom is, een kwaadaardige huidkanker die er sterk op lijkt. Het grote verschil is dat een plaveisel carcinoom langzamer groeit.

Definitie tumor: Is een abnormale groei van cellen in het lichaam. Tumoren kunnen zowel goedaardig (benigne) als kwaadaardig (maligne) zijn. Dus een tumor is niet altijd per definitie kwaadaardig.

Hoe herken je een keratoacanthoom?

Een keratoacanthoom is te herkennen aan de volgende kenmerken:​

• Snelle groei: Binnen enkele weken ontwikkelt zich een ronde, huidkleurige of rode gezwel op de huid.
• Centrale hoornprop: Een kenmerkende ophoping van keratine in het midden van de bult.
• Geen pijn of jeuk: De tumor veroorzaakt meestal geen pijn of jeuk.
• Locatie: Komt vaak voor op zonblootgestelde delen van het lichaam

Het is belangrijk om een dermatoloog te raadplegen voor een juiste diagnose, omdat het moeilijk kan zijn om een keratoacanthoom te onderscheiden van een plaveisel celcarcinoom

Hoe ontstaat een keratoacanthoom?

De precieze oorzaak van een keratoacanthoom is nog niet helemaal bekend, maar wetenschappers denken dat meerdere factoren een rol spelen. De belangrijkste en best onderzochte risicofactor is langdurige blootstelling aan zonlicht. UV-straling beschadigt het DNA in huidcellen, wat op termijn abnormale celdeling kan uitlokken, vooral in gebieden die vaak aan zonlicht worden blootgesteld, zoals het gezicht, de armen en de handen.

Ook trauma aan de huid, zoals een snee, schaafwond, brandwond of chirurgische ingreep, kan in sommige gevallen de ontwikkeling van een keratoacanthoom in gang zetten. Dit noemt men het “Koebner-fenomeen”, waarbij een huidafwijking ontstaat op de plaats van huidbeschadiging. Het vermoeden is dat de snelle genezingsreactie na zo’n trauma kan ontsporen, vooral bij mensen die hier gevoelig voor zijn.

Andere mogelijke factoren zijn:

• Virusinfecties, vooral met het humaan papillomavirus (HPV), worden in sommige gevallen in verband gebracht met het ontstaan van keratoacanthomen.
• Genetische aanleg kan een rol spelen, vooral bij mensen met een familiegeschiedenis van soortgelijke huidtumoren.
• Een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door ziekte of medicatie, kan het risico verhogen doordat de normale controle op celgroei verstoord raakt.

Hoewel keratoacanthomen meestal goedaardig zijn, groeien ze opvallend snel. Daardoor worden ze vaak voor de zekerheid verwijderd en microscopisch onderzocht, om zeker te weten dat het geen kwaadaardige tumor is.

Wat is de behandeling?

Hoewel een keratoacanthoom vaak vanzelf verdwijnt, wordt het meestal verwijderd om zeker te zijn dat het geen kwaadaardige tumor is. Behandelingsopties zijn onder andere:

• Excisie: Voorkeur en eerste keus is het chirurgisch verwijderen van de tumor onder lokale verdoving en opsturen voor weefselonderzoek
• Curettage en elektrocoagulatie: Een andere optie is het wegschrapen van de tumor gevolgd door het dichtschroeien van de wond om bloeding te stoppen en hergroei te voorkomen. Het schraapsel wordt ook opgestuurd voor weefselonderzoek
• Cryotherapie: Bevriezing van de tumor met vloeibare stikstof. Dit wordt zelden toegepast en als het zeker weet dat het goedaardig is.
• Radiotherapie: Bestraling, vooral bij grote tumoren of op lastig te opereren plaatsen. Nadelen is dat je niet weet wat het is geweest, vrij onpraktisch – vele bezoeken naar het ziekenhuis voor een bestraling.

En verwijdering van een talgbultje

De manier van weghalen verschilt duidelijk van de aanpak bij een keratoacanthoom. Dat is een huidafwijking die doorgaans in zijn geheel wordt uitgesneden, vaak met een marge van gezonde huid eromheen om zeker te zijn dat alles verwijderd is. Bij een talgbultje, ook wel een epidermale cyste genoemd, wordt daarentegen een kleine snede gemaakt midden op de zwelling. Via deze opening wordt de talginhoud, die vaak een zachte, pasta-achtige structuur heeft, voorzichtig verwijderd. Daarna haalt de arts ook de cystewand weg om te voorkomen dat het bultje terugkomt.

Een talgbultje is een goedaardige onderhuidse zwelling die ontstaat door een ophoping van talg, dit is een vettige stof die normaal via de poriën wordt afgevoerd. Als die afvoer wordt geblokkeerd, hoopt het talg zich op en vormt zich een kleine, ronde bult die meestal langzaam groeit. Zo’n cyste is in principe onschuldig, maar kan gaan ontsteken, gevoelig worden of als storend worden ervaren, vooral op zichtbare plekken.

Wanneer het talgbultje klachten geeft, is het doorgaans eenvoudig te verwijderen. De arts maakt een kleine opening in de huid en haalt de cyste samen met de inhoud volledig weg, zodat de kans op terugkeer zo klein mogelijk is.

Wil je extra informatie over epidermale cyste

Nazorg ingreep

Na het verwijderen van een talgbultje is het belangrijk om de huid zorgvuldig te verzorgen om littekenvorming te minimaliseren. Houd het behandelde gebied in de eerste dagen schoon met een milde, pH-neutrale reiniger zoals de Iconic Elements Cleansingmilk Step 1, om irritatie te voorkomen. Vermijd agressieve scrubs of exfolianten tijdens het herstel. Overdag biedt de Tinted Mineral Sunscreen SPF30 bescherming tegen UV-straling, die pigmentverschuivingen en littekenvorming kan verergeren.

Voor extra ondersteuning van het huidherstel kan ’s avonds de Calming Cream worden aangebracht: deze formule met ectoïne, marshmallow root en haverextract helpt roodheid te verminderen en de huidbarrière te versterken. Bij een drogere huid kan aanvullend de Natural Moisturizer Cream worden gebruikt om de huid soepel en gehydrateerd te houden. Door de huid zacht te ondersteunen en UV-bescherming toe te passen, wordt het risico op zichtbare littekens aanzienlijk verminderd.

Dus

• Gebruik Cleansing Milk ’s ochtends en ’s avonds met lauwwarm water.
• Breng Tinted Sunscreen ’s ochtends royaal aan, ook binnenshuis indien mogelijk.
• Gebruik Calming Cream minimaal 1-2 weken of zolang de huid nog kwetsbaar aanvoelt.
• Natural Moisturizer Cream kan extra worden aangebracht bij droog of trekkerig gevoel.

FAQ over keratoacanthoom

Nu je hier bent

Dermatologische behandeling en nazorg bepaald ook het succes van de behandeling.

Na een huidbehandeling, zoals een laser, chirurgische verwijdering of peel, stopt de zorg niet bij de laatste prik of incisie. Wat je daarna doet of laat bepaalt voor een groot deel hoe mooi je huid geneest. Goede nazorg helpt niet alleen om wondjes sneller te herstellen, maar voorkomt ook vervelende gevolgen zoals ontstekingen, littekens of donkere vlekken (postinflammatoire hyperpigmentatie, of PIH). Vooral bij een gepigmenteerde huid kan zo’n reactie lang zichtbaar blijven. Wil je weten wat je zelf kunt doen om je huid na een ingreep goed te ondersteunen?

Lees verder op onze nazorgpagina voor praktische tips en productadvies.