Keratosis Pilaris behandelen: Meer mogelijkheden dan fruitzuren

Keratosis pilaris (KP), ook wel bekend als ‘kippenvelhuid’, komt veel voor op de bovenarmen, dijen en billen. KP ontstaat door een verstoring in het natuurlijke afschilferingsproces, met name rondom de haarfollikels. Normaal gesproken ontwikkelen huidcellen (keratinocyten) zich in een geleidelijk proces tot volwassen cellen, die vervolgens op het juiste moment loslaten van het huidoppervlak. Dit proces noemen we keratinocyt-differentiatie.

Bij KP verloopt deze differentiatie niet optimaal. De huidcellen rijpen onregelmatig en blijven te lang vastzitten, waardoor te veel keratine — een beschermend eiwit — wordt geproduceerd. In plaats van gelijkmatig te worden afgestoten, hoopt dit keratine zich op in de haarfollikels. Het resultaat: kleine, ruw aanvoelende bultjes op de huid, vaak vergezeld door droogheid en milde roodheid.

Deze verstoorde celvernieuwing is een van de kernmechanismen achter keratosis pilaris en vormt daarmee een belangrijk aangrijpingspunt voor gerichte huidverzorging.

Naar schatting krijgt zo’n 50–80% van de adolescenten er in meer of mindere mate mee te maken. Ook bij volwassenen blijft het veel voorkomen: ongeveer 40% heeft nog tekenen van KP.

Hoe herken je keratosis pilaris?

Keratosis pilaris (ook wel ‘bovenarmbultjes’ genoemd) herken je aan kleine, ruwe, huidkleurige of roodachtige bultjes op vooral de bovenarmen, dijen, billen of wangen. In het gezicht en schouders kan het in mindere mate ook aanwezig zijn. De huid voelt aan als schuurpapier en kan soms wat jeuken of droog zijn. Het is onschuldig, maar valt cosmetisch op, vooral bij jonge mensen. De bultjes ontstaan doordat keratine (een huideiwit) de haarzakjes verstopt.

Keratosis Pilaris, een teken van atopie

Wat opvallend is, is de sterke samenhang tussen KP en andere atopische aandoeningen, zoals eczeem (atopische dermatitis), astma of hooikoorts. Al deze aandoeningen delen een genetische aanleg. Een belangrijk stukje in die genetische puzzel is een eiwit dat filaggrine heet. Filaggrine speelt een centrale rol in het versterken van de huidbarrière — het helpt de huid soepel te houden en beschermt tegen uitdroging en invloeden van buitenaf. Als dit eiwit minder goed wordt aangemaakt door een erfelijke mutatie in het zogenoemde FLG-gen, wordt de huidbarrière kwetsbaarder. Dit maakt de huid vatbaarder voor uitdroging, irritatie en ontsteking.

Bij mensen met een filaggrinetekort is het zogenaamde transepidermaal waterverlies verhoogd — met andere woorden: de huid verliest sneller vocht. Daardoor wordt ze droger en gevoeliger. Dat is ook waarom je KP vaak ziet bij kinderen met eczeem, en vooral bij lichtere huidtypes vallen de bultjes op de wangen soms al op jonge leeftijd op.

Hoewel keratosis pilaris medisch gezien onschuldig is en meestal geen jeuk of pijn geeft, ervaren sommige mensen het als cosmetisch storend, vooral als de bultjes rood of ruw zijn. Gelukkig verbetert de huid bij de meeste mensen met de jaren vanzelf, en verdwijnen de klachten vaak na de puberteit.

Traditionele cosmetische behandelingen: de standaard

De meeste mensen zijn bekend en kennen deze standaard aanpak als het gaat om dit huid probleem. Maar als je het nog nooit eerder hebt behandeld, kan het helpen om hiermee te beginnen. Start met een milde exfoliatie om dode huidcellen te verwijderen en combineer dat met producten die je huidbarrière ondersteunen.

Deze traditionele ingrediënten zijn:

• Ureum (5–10%): Dit werkt op twee manieren: het helpt dode huidcellen los te maken van het huidoppervlak (dit heet keratolytisch) én het houdt vocht vast in de huid, waardoor deze beter gehydrateerd blijft.
  Productvoorbeelden: Calmurid crème, ureum 5–10% in vaselinelanettecrème of lanette crème
• Salicylzuur (2–5–10%): bevordert afschilfering van de hoornlaag.
  Beschikbaar als salicylzuurzalf of in vaselinezalf FNA. Pas op: bij een droge of gevoelige huid, omdat het kan uitdrogen of irriteren. Gebruik bij eczeem of open wondjes wordt afgeraden, vanwege het risico op extra irritatie of een branderig gevoel. Tijdens de zwangerschap is gebruik alleen aan te raden in overleg met een arts, omdat hoge concentraties systemisch opgenomen kunnen worden. Mensen met een aspirine-allergie moeten salicylzuur vermijden, omdat het verwant is aan acetylsalicylzuur.
• Melkzuur (lactaat): een AHA fruitzuur die mild exfolieert en vocht vasthoudt.
• Alpha hydroxy acids (AHA’s) zoals glycolzuur en citroenzuur, die keratine ophoping helpen verminderen.

Hoewel deze ingredienten effectief zijn, reageren sommige huidtypes er gevoelig op.

Hoe vaak exfoliëren bij keratosis pilaris met atopie?

Beperk exfoliatie tot 1 à 2 keer per week met milde zuren zoals salicylzuur (0,5–2%), ureum of melkzuur. Atopische huid is gevoeliger en heeft meer kans op uitdroging, dus vermijd agressieve peelings.
Combineer altijd met een barrièreherstellende crème (zoals met ceramiden of postbiotica) om irritatie te voorkomen en de huid te ondersteunen.

Andere cosmetische ingrediënten: verder dan zuren

Zodra klassieke benaderingen voor keratosis pilaris — zoals ureum, salicylzuur of fruitzuren — onvoldoende effect geven of niet goed worden verdragen, kan het zinvol zijn om verder te kijken dan enkel exfoliërende zuren. Er zijn diverse innovatieve cosmetische ingrediënten met wetenschappelijke gedachte, die niet exfoliëren, maar zich richten op barrièreherstel, microbioombalans, ontstekingsregulatie en huidcomfort. Deze aanpak biedt een meer holistische ondersteuning, vooral bij mensen met een gevoelige of reactieve huid.

Bakuchiol – Plantaardig alternatief voor retinoïden

Bakuchiol is een bioactieve stof afkomstig uit de Psoralea corylifolia-plant en staat bekend als een mild maar effectief alternatief voor retinol. Het stimuleert celvernieuwing en keratinocyt-differentiatie, waardoor de ophoping van keratine in haarzakjes — het kenmerk van KP — kan verminderen. In tegenstelling tot klassieke retinoïden veroorzaakt bakuchiol veel minder irritatie en is daardoor geschikt voor mensen met een gevoelige of reactieve huid. Geïnteresseerd in Bakuchiol, lees verder

Ectoïne – Beschermend osmolyte

Ectoïne is een zogeheten osmolyte: een molecule die water aantrekt en stabiliseert binnen en rondom cellen. In de huid helpt ectoïne bij het behouden van hydratatie, vermindert het inflammatie, en beschermt het tegen omgevingsstressoren zoals temperatuurwisselingen of vervuiling. Bij KP kan ectoïne verlichting geven bij roodheid en een trekkerig gevoel, vooral rondom de haarfollikels.

Postbioticum – Microbioom gerichte ondersteuning

Postbioticum zoals Lactobacillus ferment lysate is een cosmetisch ingrediënt die worden gewonnen uit gefermenteerde niet levende bacteriën en kunnen gunstig zijn voor het huid microbioom. Ze helpen de huidbarrière te versterken, ontstekingsreacties te verminderen en de algehele huidweerstand te verbeteren.

In het geval van keratosis pilaris (KP) – een aandoening waarbij de huid vaak droog, ruw en gevoelig is – kunnen postbiotica een ondersteunende rol spelen, vooral bij het verbeteren van het huidcomfort en het verzachten van irritatie. Ze richten zich echter niet op de directe oorzaak van KP, namelijk de ophoping van keratine rond de haarfollikels. Postbiotica zijn dus geen primaire behandeling, maar kunnen wel waardevol zijn als aanvulling op een routine die gericht is op hydratatie, barrière herstel en het voorkomen van overmatige irritatie.

Tremella fuciformis – Hydratatie en huidcomfort

Dit is ook bekend als sneeuwzwam of snow mushroom, is een natuurlijke bron van polysachariden met uitzonderlijke hydraterende eigenschappen. Deze polysachariden hebben een moleculaire structuur die sterk lijkt op die van hyaluronzuur, waardoor ze in staat zijn om grote hoeveelheden water aan te trekken en vast te houden in de bovenste huidlagen. Studies tonen aan dat Tremella-polysachariden kleinere moleculaire structuren hebben dan sommige vormen van hyaluronzuur, waardoor ze mogelijk dieper in de hoornlaag kunnen doordringen en langduriger hydratatie bieden.

Daarnaast vormt Tremella een dunne film op het huidoppervlak, die de verdamping van vocht tegengaat (transepidermaal waterverlies) en een beschermende barrière biedt tegen omgevingsstressoren zoals droogte, kou of vervuiling. In tegenstelling tot exfoliërende ingrediënten biedt Tremella intensieve verzorging zonder irritatie, wat het uitermate geschikt maakt voor mensen met een droge, gevoelige of reactieve huid, zoals vaak voorkomt bij keratosis pilaris.

Hoewel het geen keratolytisch effect heeft zoals ureum of zuren, ondersteunt Tremella indirect de huid bij keratosis pilaris door de huidbarrière te versterken, vocht vast te houden en comfort te bevorderen, waardoor de ruwheid en trekkerig gevoel die bij KP kunnen horen afnemen.

Biomimetische peptiden – Gerichte huidcommunicatie

Biomimetische peptiden zijn synthetisch nagemaakte aminozuurketens die het natuurlijke communicatieproces van de huid nabootsen. Ze sturen biologische signalen naar huidcellen om bepaalde functies te stimuleren of reguleren. In het kader van keratosis pilaris (KP) — een aandoening die vaak gepaard gaat met een verstoorde huidbarrière en milde ontsteking — kunnen specifieke peptiden gericht bijdragen aan herstel en kalmering van de huid.

Welke peptiden kunnen helpen bij KP?

1. Palmitoyl Tripeptide-1 en Palmitoyl Tetrapeptide-7
   Deze peptiden zijn bekend uit het Matrixyl 3000-complex. Ze stimuleren de aanmaak van huidlipiden en ceramiden, en helpen de huidbarrière versterken.
2. Acetyl Hexapeptide-37
   Deze peptide is betrokken bij aquaporin-3-regulatie, wat de waterhuishouding en hydratatie in de epidermis ondersteunt. Dit is vooral van belang bij vochtarme KP-huid.
3. Pentapeptide-4
   Stimuleert celvernieuwing en ondersteunt het herstel van de huidstructuur. Bij KP kan dit het celturnover proces verbeteren, waardoor keratine ophoping mogelijk vermindert.

Ze hebben geen directe werking op keratine ophoping, kunnen biomimetische peptiden de omstandigheden in de huid toch verbeteren.

Cosmetische routine: bouwen in plaats van schuren

Hoewel exfoliatie met ingrediënten zoals salicylzuur, ureum of fruitzuren (AHA’s) vaak wordt ingezet bij keratosis pilaris, kan te frequente of intensieve exfoliatie de huidbarrière verzwakken, wat leidt tot irritatie, roodheid en toename van gevoeligheid. KP is immers niet alleen een probleem van keratine ophoping, maar gaat ook gepaard met een droge, vaak atopisch aangelegde huid en een verstoorde barrière functie. Een gecombineerde aanpak gericht op milde afschilfering én actief huidherstel kan daarom effectiever én duurzamer zijn.

Milde reiniging

Gebruik een pH-neutrale cleanser (rond pH 5) zonder agressieve oppervlakte-actieve stoffen (zoals SLS of SLES). Een huidneutrale pH ondersteunt het natuurlijke microbioom en voorkomt extra uitdroging of verstoring van de zuurmantel, die bij KP al kwetsbaar is.

Hydratatie met werkzame vochtbinders

Serums met Tremella fuciformis (snow mushroom) of ectoïne bieden krachtige hydratatie. Tremella bevat polysachariden met een hoog waterbindend vermogen, vergelijkbaar met hyaluronzuur, maar met een lichtere textuur en aanvullende antioxidatieve eigenschappen. Ectoïne is een osmoprotector die water in en rond huidcellen stabiliseert, ontstekingsprocessen dempt en de huid beschermt tegen omgevingsstressoren.

Barrière versterking als afsluitende stap

Een voedende crème met ceramiden, bakuchiol of postbiotica ondersteunt het herstel van de verstoorde huidbarrière. Ceramiden vullen de natuurlijke lipidenlaag aan in de hoornlaag en voorkomen transepidermaal waterverlies (TEWL). Bakuchiol werkt mild normaliserend op het celvernieuwingsproces, zonder de bijwerkingen van retinoïden. Postbiotica, zoals Lactobacillus ferment lysate, bevorderen een gezond huidmicrobioom en dragen bij aan een kalme, meer weerbare huid.

FAQ over Keratosis Pilaris

Verdwijnt KP vanzelf?

Bij veel mensen vermindert keratosis pilaris (KP) naarmate ze ouder worden, waarschijnlijk doordat de talgproductie en huidvernieuwing veranderen met de leeftijd. Toch betekent dit niet dat de huid vanzelf glad en comfortabel aanvoelt. Zonder gerichte verzorging blijven de aangedane huidgebieden vaak ruw, droog en dof, met zichtbare en voelbare keratineophopingen rond de haarfollikels. In sommige gevallen kunnen ook pigmentvlekjes of aanhoudende roodheid achterblijven, vooral bij een gevoelige of lichtere huid.

Is retinol een goede optie?

Retinoïden, zoals tretinoïne en retinol, staan bekend om hun effectiviteit bij het verbeteren van celvernieuwing en het verminderen van keratineophoping, wat ze tot een waardevolle optie maakt bij keratosis pilaris. Echter, deze ingrediënten kunnen ook bijwerkingen veroorzaken zoals roodheid, schilfering en irritatie, vooral bij mensen met een gevoelige huid of een verstoorde huidbarrière.

Bakuchiol wordt in dit verband steeds vaker genoemd als een mild plantaardig alternatief. Deze uit de Babchi-plant gewonnen stof vertoont vergelijkbare effecten op het gebied van celvernieuwing en collageenstimulatie, maar zonder de typische irritatie die vaak gepaard gaat met retinoïden. Studies suggereren dat bakuchiol de huidtextuur verbetert en keratine ophoping tegengaat.

Kan ik scrubs gebruiken bij KP?

Scrubs met grove korrels (zoals suiker, zout, gemalen notenschalen of synthetische microbeads) kunnen de huidbarrière beschadigen, vooral bij een huid die al droog, gevoelig of ontstoken is. Deze wrijving kan leiden tot meer roodheid, irritatie en zelfs microtrauma rond de haarfollikels, wat de klachten van KP juist kan verergeren in plaats van verbeteren.

De huid bij KP heeft vaak al een verstoorde structuur en neiging tot ontsteking. Een milde chemische exfoliatie – met bijvoorbeeld salicylzuur, ureum of melkzuur – is dan een veiligere en effectievere keuze.

Wat als mijn huid niet goed tegen zuren kan?

Als je huid gevoelig reageert op zuren of retinoïden, is het verstandig om te kiezen voor alternatieven die de huid opbouwen in plaats van belasten. Ingrediënten zoals ectoïne en ceramiden zijn bij uitstek geschikt voor mensen met keratosis pilaris (KP), omdat ze de focus leggen op barrièreherstel, hydratatie en comfort.

Is KP erfelijk?

Ja, erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van keratosis pilaris (KP). Onderzoek laat zien dat KP vaak voorkomt binnen families, waarbij genetische factoren – zoals mutaties in het filaggrine-gen – bijdragen aan een verstoorde huidbarrière en overmatige keratineproductie rond de haarfollikels.

Toch verklaart genetische aanleg niet alles. De ernst en het beloop van KP worden ook beïnvloed door externe en verzorgingsfactoren, zoals: Hydratatiestatus van de huid, en droge huid vergroot de kans op ruwheid, schilfering en zichtbare keratineophoping. Het gebruik van agressieve reinigers, overmatige exfoliatie of het ontbreken van hydratatie kan de huidbarrière verzwakken en de klachten verergeren. In koud en droog weer nemen klachten vaak toe door verhoogd transepidermaal waterverlies (TEWL), terwijl een vochtig klimaat de huid juist soepeler houdt. Dat is de reden waarom sommige momenten je KP huid ruw aanvoelt en andere tijden is het gladder.

Met andere woorden

De behandeling van keratosis pilaris hoeft zich niet te beperken tot exfoliërende zuren. Een milde aanpak met ingrediënten die de huid kalmeren, hydrateren en ondersteunen, kan juist bij een gevoelige of reactieve huid prettig en effectief zijn. Of je nu kiest voor klassieke ureum formules of liever werkt met innovatieve werkstoffen zoals bakuchiol of postbiotica – de sleutel ligt in consistentie en het respecteren van de huidbarrière.

Binnen het Iconic Elements-assortiment zijn er verschillende producten die passen bij een verzorgingsroutine gericht op kalmering en ondersteuning van de huid:
Natural Moisturizer Cream helpt bij het behoud van de huidbarrière,
Calming Cream is ontwikkeld voor de rode of geprikkelde huid,
Spotreducer Cream bevat ectoin en is gericht op lokale verzorging,
En het Firming Booster Serum bevat bakuchiol als plantaardig alternatief voor retinol.

Benieuwd welke combinatie het best aansluit bij jouw huid? We denken graag met je mee. Neem gerust contact met ons op, info@iconic-elements.com voor persoonlijk advies.