Teken: Een kleine veroorzaker van grote gezondheidsrisico’s – wat je moet weten!

Update: 21 april 2024

Teken, kleine spinachtige beestjes die zich voeden met het bloed van mensen en dieren, kunnen onopgemerkt op onze huid terechtkomen en potentieel ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. In deze blog duiken we dieper in op teken, hun kenmerken, de overdracht van de Borrelia-bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken, hoe je teken herkent en op de juiste manier verwijdert. Lees verder om meer te ontdekken over deze kleine, maar belangrijke gezondheidskwestie.

Wat zijn teken en hoe herken je ze?

Teken zijn kleine parasitaire insecten die voornamelijk leven in bossen, graslanden en struikgewas. Ze zijn vooral actief tijdens de warme seizoenen, zoals de lente en zomer. Met hun platte en ovaalvormige lichaam en acht poten kunnen teken zich aan onze huid vasthechten en zich voeden met ons bloed. Dit kan potentieel gevaarlijke gevolgen hebben.

Een van de belangrijkste ziekten die teken kunnen overdragen is de ziekte van Lyme, veroorzaakt door de spirocheet bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt overgebracht via een tekenbeet, meestal van de Ixodes ricinus-teek (in de VS: Ixodes dammini).

Borrelia-bacterie en de ziekte van Lyme:

Tekenbeten kunnen een belangrijk gezondheidsrisico vormen vanwege de mogelijke overdracht van de Borrelia-bacterie, die verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme. Het is belangrijk om te begrijpen dat niet alle teken besmet zijn met de bacterie. De kans dat een teek de spirocheet bacterie bij zich draagt, varieert afhankelijk van de regio en de tekenpopulatie. Onderzoeken hebben aangetoond dat het infectiepercentage van teken met de Borrelia-bacterie ongeveer 20% is

In het vroege stadium van de ziekte van Lyme kan een tekenbeet leiden tot huidafwijkingen, waarvan erythema (chronicum) migrans, ookwel ECM genoemd, is de meest voorkomende vorm. Treedt ongeveer 77% van de gevallen op. Erythema migrans wordt gekenmerkt door een kenmerkende rode ringvormige uitslag rond de plaats van de tekenbeet. In het acute stadium kan ECM ook gepaard gaan met koorts, hoofdpijn, moeheid, lusteloosheid, myalgieën, een stijve nek, en voorbijgaande artritis (minder dan 4 gewrichten, asymmetrisch, vaak de knieën), keelpijn, en gastro-intestinale klachten. De liesklieren zijn doorgaans vergroot.

Als de ziekte van Lyme onbehandeld blijft of niet tijdig wordt behandeld, kunnen er late manifestaties optreden. Acrodermatitis chronica atrophicans is een voorbeeld van zo’n late manifestatie en treedt op bij ongeveer 3% van de gevallen. Andere veelvoorkomende manifestaties zijn neuroborreliose, waarbij het zenuwstelsel wordt aangetast (16%), artritis, wat ontsteking van de gewrichten veroorzaakt (7%), en het Borrelia lymfocytoom, een zwelling die ontstaat door een ontstekingsreactie op de tekenbeet (3%).

Het beloop van de ziekte van Lyme varieert afhankelijk van het stadium waarin de patiënt wordt behandeld. In het vroege stadium, wanneer de behandeling snel wordt gestart, is de kans groot dat patiënten volledig genezen en geen restverschijnselen overhouden. Eenzelfde gunstig resultaat kan worden bereikt bij patiënten in een later stadium, op voorwaarde dat ze snel na het optreden van symptomen worden behandeld. Het is belangrijk op te merken dat hoe langer de behandeling wordt uitgesteld, des te groter de kans op restcomplicaties wordt.

Het veilig en effectief verwijderen van teken

Het is belangrijk om teken op de juiste manier te verwijderen om het risico op infectie te minimaliseren. Hier volgen enkele stappen om een teek veilig te verwijderen. Neem een pincet, bijvoorbeeld een epileer- of tekenpincet, waarmee je de teek kunt vastpakken zonder hem plat te drukken. Deze pincetten zijn verkrijgbaar bij de drogist of apotheek.

Plaats het pincet over de teek zo dicht mogelijk op de huid. Het is belangrijk om de teek niet vooraf te verdoven met olie, alcohol, een brandende sigaret of andere middelen, omdat dit de teek kan schrikken en ervoor kan zorgen dat hij zijn maaginhoud met bacteriën in je huid leegt. Dit vergroot het risico op besmetting.

Trek de teek voorzichtig uit de huid met een licht draaiende beweging, zonder hem plat te drukken. Het is belangrijk om constant en geleidelijk aan te trekken totdat de teek loskomt uit de huid. Wees geduldig, want teken zitten stevig vast. Vermijd het knijpen in het lichaam van de teek.

Er bestaan ook speciale pincetten, tick keys en tick creditcards met een gleufje, die handig zijn voor mensen die regelmatig met teken in aanraking komen. Nagels kunnen ook worden gebruikt om teken te verwijderen, maar de pincetmethode heeft de voorkeur.

Bij kinderen

Een alternatieve methode om teken pijnloos bij kinderen te verwijderen, is als volgt: een droge papieren handdoek werd gebruikt waarop ongeveer 1 eetlepel afwasmiddel werd aangebracht totdat het doordrenkt was. Vervolgens werd het afwasmiddel zachtjes over de teek gemasseerd. Door deze methode werden alle teken volledig losgemaakt van hun aanhechting plaats en werden ze aangetroffen op de papieren handdoek, waarbij het hoofd nog intact was. Deze methode kan als tweede keuze worden gebruikt, met de pincet methode als eerste keuze.

Gebruik geen agressieve producten zoals wasbenzine, nagellak of alcohol, en vermijd een brandend sigaret. Deze middelen werken averechts, omdat de agressieve stoffen ervoor kunnen zorgen dat de teek zich juist vaster in de huid bijt. Bovendien kan het gebruik van deze middelen ervoor zorgen dat speeksel besmet met micro-organismen in het lichaam wordt afgescheiden.

Nadat de teek is verwijderd, is het belangrijk om het wondje te ontsmetten met 70 procent alcohol, jodiumtinctuur of jodiumzalf. Het is ook raadzaam om de datum van de tekenbeet in uw agenda te noteren. Let in de komende weken goed op de huid rondom de beet. Mocht er sprake zijn van een mogelijke infectie zoals pijn, roodheid, warm, verdikking, raadpleeg dan een arts.

Preventie en bescherming

Naast het correct verwijderen, is het nemen van preventieve maatregelen van cruciaal belang om tekenbeten te voorkomen. Hieronder bespreken we verschillende handige tips en methoden die je kunt toepassen om jezelf te beschermen tegen tekenbeten:

1. Draag beschermende kleding: Het dragen van lange mouwen, lange broeken en gesloten schoenen kan helpen om je huid te bedekken en te voorkomen dat teken direct contact maken met je lichaam. Kies bij voorkeur lichtgekleurde kleding, omdat teken dan makkelijker zichtbaar zijn.

Voordelen: Beschermt grote delen van het lichaam tegen tekenbeten en minimaliseert blootstelling.

Nadelen: Kan oncomfortabel zijn bij warm weer

2. Gebruik insectenwerende middelen: Breng insectenwerende middelen aan op blootgestelde delen van de huid, zoals armen en benen. Kies voor een product dat DEET, picaridine of IR3535 bevat, omdat deze stoffen effectief zijn tegen teken.

Voordelen: Verbetert de bescherming tegen tekenbeten en andere insectenbeten, biedt langdurige bescherming.

Nadelen: Kan irritatie veroorzaken bij mensen met een gevoelige huid, moet regelmatig opnieuw worden aangebracht volgens de instructies van het product.

3. Vermijd dichte begroeiing: Ze bevinden zich vaak in hoog gras, struiken en dichte begroeiing. Probeer deze gebieden zoveel mogelijk te vermijden, vooral gebieden zoals bossen, weilanden en parken.

Voordelen: Verkleint de kans door het vermijden van tekenrijke omgevingen.

Nadelen: Kan beperkingen opleggen aan buitenactiviteiten en verkennen van de natuurlijke omgeving.

Het combineren van deze preventieve maatregelen kan de effectiviteit verder vergroten en de kans op tekenbeten aanzienlijk verminderen. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de risico’s die teken met zich meebrengen en nodige stappen te nemen om blootstelling aan tekenbeten te minimaliseren. Vergeet niet om na een buitenactiviteit jezelf en anderen te controleren op teken en indien nodig de teken op de juiste manier te verwijderen.

Meest gestelde vragen

Welke landschappen vormen het grootste risico voor tekenbeten?

Ze zijn het meest voorkomend in bosrijke en grasrijke gebieden waar de luchtvochtigheid hoog is. Gebieden met veel ondergroei en bladafval bieden ook ideale omstandigheden.

Hoe kleding kan beschermen?

Het dragen van lichtgekleurde kleding helpt om ze beter zichtbaar te maken. Lange mouwen en broekspijpen, evenals dichtgesloten schoenen en sokken, verminderen de kans dat ze direct op de huid kunnen komen.

Kunnen teken ziekten overdragen op huisdieren?

Ja, ze kunnen ook ziekten overdragen op huisdieren zoals honden en katten, vergelijkbaar met de ziekten die ze bij mensen veroorzaken, inclusief de ziekte van Lyme.

Wat zijn de symptomen van de ziekte van Lyme bij mensen?

Vroege symptomen kunnen onder meer vermoeidheid, koorts, hoofdpijn, en een karakteristieke ringvormige huiduitslag omvatten. Als de ziekte niet behandeld wordt, kan dit leiden tot ernstigere neurologische of gewrichtsproblemen.

Hoe lang blijft een teek gewoonlijk vastzitten voordat hij ziekteverwekkers overdraagt?

Ze moeten meestal 24 tot 48 uur vastzitten voordat ze de Borrelia-bacterie, die de ziekte van Lyme veroorzaakt, kunnen overdragen. Het snel verwijderen van teken is dus cruciaal om overdracht te voorkomen.

Nu je hier bent

Gelukkig zijn er dit jaar minder processierupsen, maar het blijft belangrijk om op hun aanwezigheid bedacht te zijn. Deze rupsen, ook bekend als eikenprocessierupsen vanwege hun voorkomen in eikenbomen, dragen tot wel 70.000 brandhaartjes. Deze haartjes kunnen bij mensen verschillende gezondheidsklachten veroorzaken, waaronder huidproblemen. Het is dus essentieel om alert te zijn en passende voorzorgsmaatregelen te nemen om contact met deze rupsen te vermijden.

Jeukklachten

Het zijn de brandhaartjes van de rupsen die voor klachten zorgen bij mensen en dieren. De brandharen kunnen in een straal van 100 meter rond de boom van een rupsennest zorgen voor overlast. Bij bedreiging worden de brandhaartjes door de rups afgeschoten. Komen in de lucht terecht en verspreidt door de wind.

 De haartjes van 0.2-0.3 mm dringen dan de huid, ogen en luchtwegen binnen. De brandhaartjes zijn langwerpig van vorm en zijn voorzien van weerhaken.

De meeste klachten zijn huiduitslag, pijn en jeuk. Binnen 8 uur ontstaan er rode plekken, blaasjes en vlekken. De jeuk en uitslag kan soms met schurft of eczeem verward worden

Wil je meer lezen over processierupsen

Ervaar directe verlichting voor jeuk veroorzaakt door insectenbeten met onze Calming Cream. Dankzij kalmerende ingrediënten zoals marshmallow root en Avena Sativa, biedt het een natuurlijke oplossing voor geïrriteerde huid. Probeer het nu en ervaar zelf de rustgevende werking.