UVA-straling en de menselijke evolutie: Maar waarom is het nu een groter probleem?

In deze moderne tijd stelt onze huid voor nieuwe uitdagingen. UVA-straling, een type ultraviolette straling dat diep in de huid doordringt, heeft een enorme impact op onze huid. Ooit waren we dankzij de evolutie redelijk beschermd tegen de zon, maar hedendaagse leefomstandigheden en blootstellingsniveaus geven UVA-straling een andere uitdaging.

Deze blog gaat over hoe UVA-straling de huid beïnvloedt, welke mechanismen de natuur heeft ontwikkeld om ons te beschermen en waarom aanvullende maatregelen nu belangrijk zijn.

Wat maakt UVA-straling anders?

1. Diep in de huid: UVA-stralen dringen diep door in de huid en bereiken de dermis, de laag waar collageen en elastine worden aangemaakt. Deze structuren zijn essentieel voor de stevigheid en elasticiteit van de huid. Wanneer UVA-stralen deze laag beschadigen, breken ze het collageen en elastine af, wat leidt tot vroegtijdige huidveroudering, waaronder rimpels, fijne lijntjes en een verlies van huidelasticiteit. Dit proces wordt vaak aangeduid als fotoveroudering.
2. Altijd aanwezig: In tegenstelling tot UVB-stralen, die vooral in de lente en zomer maanden het sterkst zijn, zijn UVA-stralen het hele jaar door aanwezig. Ze dringen door wolken en glas, wat betekent dat je ook binnenshuis blootgesteld kunt worden aan deze schadelijke stralen via ramen. Deze constante aanwezigheid maakt UVA-straling bijzonder schadelijk op de lange termijn, omdat de blootstelling vrijwel onvermijdelijk is zonder bescherming.
3. Langdurige schade: Hoewel UVA-straling minder intens is dan UVB, heeft het een grotere golflengte, waardoor het dieper in de huid doordringt. Dit veroorzaakt langdurige schade door oxidatieve stress, een proces waarbij vrije radicalen de cellen beschadigen. Daarnaast kan UVA-straling leiden tot DNA-mutaties in huidcellen, wat het risico op het ontwikkelen van huidkanker verhoogt. Deze chronische schade benadrukt het belang van dagelijkse bescherming tegen UVA-straling, zelfs op dagen zonder directe zonneschijn.

Waarom is het nu opeens schadelijker dan vroeger?

Onze oorsprong in de zon rijke gebieden van Afrika

De eerste mensen, Homo sapiens, ontstonden ongeveer 300.000 jaar geleden in Afrika, een regio met intens zonlicht. De huid paste zich aan door een donkere pigmentatie te ontwikkelen, rijk aan melanine, een natuurlijk pigment dat de huid beschermt tegen de schadelijke effecten van UV-straling. Melanine fungeert als een natuurlijk schild door zowel UVA– als UVB-straling te absorberen. Het helpt indirecte DNA-schade door UVA (oxidatieve stress) en directe DNA-schade door UVB te verminderen, en verkleint daarmee het risico op huidkanker. Deze aanpassing was cruciaal voor de overleving in een omgeving met hoge UV-blootstelling, terwijl tegelijkertijd voldoende bescherming werd geboden tegen schadelijke straling.

Migratie en huidadaptatie

Toen mensen zich ongeveer 60.000 jaar geleden over de wereld verspreidden, varieerden zonlicht niveaus afhankelijk van de geografische locatie. Mensen in minder zonrijke gebieden ontwikkelden lichtere huiden om de productie van vitamine D te optimaliseren, essentieel voor sterke botten en een gezond immuunsysteem. Deze aanpassing ging echter ten koste van de natuurlijke bescherming tegen UV-straling.

Moderne blootstelling

In tegenstelling tot onze voorouders, die voornamelijk in schaduwrijke omgevingen leefden, brengen we tegenwoordig meer tijd door in direct zonlicht, vaak zonder adequate bescherming. Bovendien worden kunstmatige bronnen zoals zonnebanken steeds vaker gebruikt, wat leidt tot intensieve UVA-blootstelling.

Minder natuurlijke bescherming

Hoewel evolutie ons melanine gaf als bescherming, zijn mensen met lichtere huidtypen, die minder melanine bevatten, kwetsbaarder voor UV-schade. Met de huidige migraties wonen mensen met een lichte huid vaak in gebieden met hoge UV-straling, zoals Zuid-Europa en Australië, wat hun risico op huidproblemen vergroot.

Luchtvervuiling en ozonlaag

Hoewel UVA-straling minder afhankelijk is van de ozonlaag dan UVB-straling, draagt luchtvervuiling bij aan oxidatieve stress, waardoor de huid kwetsbaarder wordt. Bovendien is de bescherming die onze huid nodig heeft onvoldoende geëvolueerd om om te gaan met de verhoogde blootstelling in de moderne wereld.

Nieuwe factoren

Naast de bekende oorzaken spelen nieuwe inzichten en ontwikkelingen een belangrijke rol in het begrijpen van de verhoogde schadelijkheid van UVA-straling. Deze factoren, vaak gerelateerd aan moderne leefomstandigheden, leggen extra druk op de natuurlijke beschermingsmechanismen van de huid.

1. Leefstijlveranderingen
   • Binnen-buiten paradox: Moderne leefstijlen zorgen ervoor dat mensen een groot deel van hun tijd binnenshuis doorbrengen, vaak achter glas. Hoewel UVB grotendeels wordt geblokkeerd door glas, dringt UVA-straling door, wat bijdraagt aan cumulatieve huidveroudering en DNA-schade. Tegelijkertijd leidt de toegenomen populariteit van reizen naar zonnige bestemmingen tot piek blootstellingen, waarbij de huid plotseling intens wordt blootgesteld aan UV-straling zonder adequate aanpassing.
   • Digitale apparaten: Het idee dat zichtbaar licht van apparaten (zoals telefoons en laptops) bijdraagt aan schade is controversieel. Hoewel het zichtbaar licht van deze apparaten niet direct UVA-schade veroorzaakt, kan high-energy visible light (HEV-light) in combinatie met UV-straling indirect de oxidatieve stress verhogen. Dit is echter een gebied van lopend onderzoek en vereist verdere validatie.
2. Genetische variatie
   • Genetische polymorfismen spelen een significante rol in de gevoeligheid voor UV-schade. Sommige mensen hebben genetische variaties in genen die verantwoordelijk zijn voor DNA-herstel (zoals het XPC-gen) of de productie van antioxidanten, wat hun huid kwetsbaarder maakt voor zowel UVA- als UVB-schade. Dit kan gedeeltelijk verklaren waarom sommige mensen ondanks een vergelijkbare blootstelling ernstigere schade ontwikkelen.
3. Verandering in sociale normen
   • De culturele waardering voor een gebruinde huid heeft geleid tot een toename van zonnebankgebruik, een van de meest intensieve bronnen van UVA-straling. Deze trend draagt aanzienlijk bij aan vroegtijdige huidveroudering en verhoogt het risico op huidkanker.
   • Tegelijkertijd nemen onbeschermde blootstellingen toe vanwege onjuiste percepties dat “een beetje zon” onschadelijk is, vooral in mildere klimaten waar mensen UVA-straling onderschatten.
4. Klimaatverandering
   • Veranderende weerspatronen door klimaatverandering zorgen voor langere zonnige periodes en intensere UV-straling in bepaalde regio’s. Hoewel de ozonlaag zich langzaam herstelt, blijven instabiele ozonwaarden een probleem in sommige gebieden, wat indirecte verhogingen van UVA- en UVB-straling kan veroorzaken. Dit resulteert in een cumulatieve blootstelling die moeilijk te vermijden is.
5. Verminderd antioxidant-niveau in de huid
   • Slechte voedingsgewoonten en verhoogde blootstelling aan omgevingsvervuiling dragen bij aan een afname van natuurlijke antioxidanten in de huid, zoals vitamine E, glutathion, en carotenoïden. Dit vermindert de capaciteit van de huid om vrije radicalen te neutraliseren, die worden gegenereerd door UVA-straling. Hierdoor wordt de huid kwetsbaarder voor schade, zelfs bij lagere blootstellingsniveaus.

Hoe bescherm je je huid tegen UVA-straling?

De geografische ligging van Nederland heeft invloed op de sterkte van UVB-straling gedurende het jaar. In de herfst en winter is UVB-straling minder krachtig vanwege de lagere zonnestand. Tijdens deze maanden is bescherming tegen UVA-straling echter nog steeds essentieel, omdat deze straling het hele jaar door aanwezig is en dieper in de huid dringt, wat kan leiden tot huidveroudering en DNA-schade. In de lente en zomer wordt zowel UVA- als UVB-straling sterker, waardoor uitgebreide bescherming noodzakelijk is.

Gebruik een zon bescherming

Kies een zonnebrandcrème met minstens SPF 30 die bescherming biedt tegen UVA, UVB en zichtbaar licht. Dit is vooral belangrijk in de lente en zomer wanneer de straling sterker is. In de herfst en winter kun je een dagcrème met natuurlijke UVA-filters overwegen, zoals Iconic Elements’ dagcrème met een gepatenteerd Zwitsers ingrediënt op basis van rode alg. Deze crème biedt effectieve UVA-bescherming naast hydratatie. Meer over UVA filter – Porphyria Umbilicalis

Iconic Elements Tinted Mineral Sunscreen SPF30 biedt daarnaast uitgebreide bescherming tegen UVA, UVB en zichtbaar licht en is onafhankelijk getest en gecertificeerd, wat een extra garantie biedt voor kwaliteit en veiligheid.

Voeg antioxidanten toe aan je huidverzorgingsroutine

Antioxidanten zoals Astaxanthine, vitamine C, E en ferulinezuur zijn krachtige beschermers tegen vrije radicalen die door UV-straling ontstaan. Ze versterken de huidbarrière en ondersteunen de natuurlijke bescherming van je huid. Deze antioxidanten zijn het hele jaar door waardevol, maar vooral in de lente en zomer wanneer UV-schade het meest intens is.

Beschermende kleding

Fysieke bescherming is een uitstekende aanvulling op zonnebrandcrème. Een hoed, zonnebril en UV-werende kleding minimaliseren directe blootstelling aan schadelijke stralen en houden je huid gezond. Deze maatregel is bijzonder nuttig tijdens buitenactiviteiten in de lente en zomer, maar kan ook in de winter worden toegepast bij wintersport of langere tijd buiten.

Vermijd zonnebanken

Zonnebanken maken gebruik van een combinatie van UVA- en UVB-stralen, waarbij ongeveer 95% van de straling uit UVA bestaat en 5% uit UVB. Deze verhouding is ontworpen om een snelle bruining te bevorderen. UVA-stralen dringen diep door in de huid en veroorzaken schade zoals huidveroudering, terwijl UVB-stralen melanocyten stimuleren om melanine aan te maken, wat kan leiden tot zonnebrand en verhoogde risico’s op huidkanker.

De bruining door een zonnebank ontstaat doordat UVB-stralen de melanocyten activeren om melanine te produceren, terwijl UVA-stralen dit pigment oxideren, wat een directe bruine teint geeft. Hoewel dit proces cosmetisch aantrekkelijk lijkt, veroorzaakt het tegelijkertijd schade aan huidcellen, inclusief DNA-schade, wat de kans op huidveroudering en huidkanker aanzienlijk vergroot.

Het is belangrijk op te merken dat de UV-output van zonnebanken in Europa wettelijk is gemaximaliseerd tot 0,3 W/m², wat overeenkomt met de kracht van de middagzon in het Middellandse Zeegebied. Ondanks deze beperking blijft zonnebankgebruik een aanzienlijke bron van kunstmatige UV-straling en wordt het sterk afgeraden voor huidgezondheid.

Ongeacht het seizoen is het vermijden van zonnebanken daarom essentieel. Kunstmatige UV-straling is een van de grootste veroorzakers van huidveroudering en verhoogt het risico op huidkanker aanzienlijk. Dit geldt zowel in de herfst en winter als in de lente en zomer.

Natuurlijke bescherming: Is het genoeg?

Onze huid beschikt over natuurlijke beschermingsmechanismen zoals melanineproductie en antioxidanten. Melanine fungeert als een interne zonnefilter en absorbeert UV-straling om de diepere huidlagen te beschermen. Antioxidanten in de huid neutraliseren vrije radicalen, die ontstaan door blootstelling aan UV-straling, om oxidatieve schade te voorkomen.

Echter, deze natuurlijke processen hebben hun grenzen. Melanine kan slechts een beperkte hoeveelheid UV-straling absorberen, wat betekent dat bij langdurige blootstelling DNA-schade en huidveroudering alsnog optreden. Antioxidanten raken uitgeput wanneer ze constant vrije radicalen moeten bestrijden, vooral bij herhaaldelijke blootstelling aan zonlicht.

Met andere woorden

De impact van UVA-straling op onze huid is groter dan ooit. Onze moderne leefstijl vraagt om een bewuste aanpak: bescherm je huid met breedspectrum zonnebrand, versterk je huidbarrière met antioxidanten en beperk directe blootstelling. Met de juiste kennis en producten kun je je huid gezond en stralend houden.

FAQ over UVA-straling

Wat maakt UVA-straling schadelijker dan UVB-straling?

Hoewel UVB-straling sterker is en verantwoordelijk is voor zonnebrand, dringt UVA-straling dieper door in de huid. Het bereikt de dermis, waar het collageen en elastine kan beschadigen. Dit leidt tot vroegtijdige huidveroudering en kan indirect DNA-schade veroorzaken, wat het risico op huidkanker verhoogt. Bovendien is UVA-straling het hele jaar door aanwezig, zelfs op bewolkte dagen.

Is het nodig om in de winter zon bescherming te gebruiken?

Ja, zonnebrandcrème is ook in de winter belangrijk. UVA-stralen zijn het hele jaar door actief en kunnen door wolken en ramen heen dringen. Ze veroorzaken schade aan de diepere huidlagen, zelfs bij koud weer. Een zonnebrandcrème met UVA- en UVB-bescherming helpt je huid gezond te houden, ongeacht het seizoen.

Hoe kan ik me beschermen tegen UVA-straling naast het gebruik van zonnebrand?

Naast zonnebrand kun je beschermende kleding dragen, zoals een hoed of UV-werende kleding. Antioxidanten in je huidverzorging, zoals vitamine C en E, helpen vrije radicalen neutraliseren en versterken je huidbarrière. Vermijd ook kunstmatige UV-bronnen, zoals zonnebanken, die intensieve UVA-straling afgeven

Hebben alle Fitzpatrick-huidtypen bescherming nodig tegen UVA-straling?

Ja, alle Fitzpatrick-huidtypen (1 tot 6) hebben bescherming nodig tegen UVA-straling, ongeacht de hoeveelheid melanine in de huid. Hoewel melanine een natuurlijk schild biedt, vooral bij de donkere huidtypen (4, 5 en 6), is het niet voldoende om alle schade door UVA-straling te voorkomen.

Nu je hier bent

Ultraviolet A (UVA)-straling, een belangrijk onderdeel van het zonlicht dat dagelijks onze huid bereikt, kan een krachtige oorzaak zijn van diverse huidaandoeningen. Hoewel zonlicht vaak als plezierig wordt ervaren, is het belangrijk om stil te staan bij de mogelijke schade die UVA-stralen kunnen aanrichten. In deze blog bespreken we welke huidaandoeningen door UVA-straling kunnen worden beïnvloed en hoe je je huid hiertegen kunt beschermen.