Wat zijn de verschillen tussen moedervlekken, sproeten en levervlekken?

Hoewel moedervlekken, sproeten en levervlekken allemaal huidvlekken zijn, hebben ze verschillende oorzaken en eigenschappen. Moedervlekken, ook wel bekend als melanocytaire naevi, zijn in wezen ophopingen van pigmentcellen in de huid en worden meestal als goedaardig beschouwd. Sproeten, in de medische wereld bekend als efeliden, zijn ook goedaardige vlekken en worden voornamelijk veroorzaakt door blootstelling aan de zon. Levervlekken, ook wel lentigines genoemd, zijn bruine vlekken die ontstaan onder invloed van zonlicht en kunnen op latere leeftijd ontstaan. In dit artikel zullen we dieper ingaan op de verschillen tussen moedervlekken, sproeten en levervlekken en hoe je kunt bepalen welke vlekken zorgwekkend zijn en welke niet.

Wat zijn de verschillen?

De 3 zijn beter te onderscheiden onder de microscoop (biopt). Bij een sproet zijn de hoeveelheid pigmentcellen (melanocyten) gelijk, er wordt alleen meer pigment aangemaakt.
Een levervlek, ook wel een zonnevlek genoemd, heeft eigenlijk niets met je lever te maken. In de medische wereld wordt een levervlek ook lentigo genoemd. Lentigines (meervoud) bevatten zowel meer pigmentcellen als meer pigment. De pigmentcellen zijn gelijkmatig in de onderste laag van de opperhuid verdeeld.
Bij moedervlekken zijn er ook meer pigmentcellen, maar ongelijkmatig verdeeld en opgehoopt in de huid.

Sproeten

Sproeten zijn kleine, platte vlekjes op de huid die ontstaan door een toename van melanine, het pigment dat verantwoordelijk is voor de kleur van onze huid, haar en ogen. De meeste sproeten zijn klein en variëren in kleur van lichtbruin tot donkerbruin. Ze zijn meestal ongeveer 1 tot 2 millimeter groot, maar kunnen in sommige gevallen tot 5 millimeter groot zijn.

Sproeten bevinden zich voornamelijk in het gezicht en zon beschenen gebieden zoals het bovenlichaam, de onderarmen en de onderbenen. Ze ontstaan onder invloed van zonlicht. Daarom worden ze de zomerperiode donkerder van kleur en in de wintermaanden net lichter. De meeste mensen herkennen sproeten heel makkelijk. Ze komen vaker voor bij mensen met een lichtere haarkleur en huidtype (rood en blond haar).

Hoewel sproeten meestal onschadelijk zijn en geen medische behandeling vereisen, is het belangrijk om veranderingen in de grootte, kleur of vorm van sproeten in de gaten te houden, omdat deze veranderingen kunnen wijzen op huidkanker. Mensen met veel sproeten moeten extra voorzichtig zijn in de zon en zonnebrandcrème gebruiken om hun huid te beschermen.

Naast de blootstelling aan de zon, kunnen sproeten ook erfelijk zijn. Mensen die een ouder hebben met veel sproeten hebben een grotere kans om ook sproeten te ontwikkelen. In sommige gevallen kunnen sproeten verminderd worden met behulp van behandelingen zoals chemische peelings of lasertherapie, maar deze behandelingen zijn niet altijd effectief en hebben risico’s.

Lentigo (Lentiginis meervoud)

Lentigines zijn bruine vlekken en ontstaan ook onder invloed van zonlicht. Deze vlekken trekken niet vanzelf weg. Ze kunnen vanaf de puberteit ontstaan, dan worden ze lentigines simplex genoemd. Lentigines solaris of lentigo senilis (levervlek of ouderdomsvlek) zijn ook goedaardige varianten die op een latere leeftijd ontstaan. Je ziet ze vaak op de handruggen en op de wangen.

Een veelgestelde vraag over lentigines is of deze vlekken kwaadaardig zijn. Lentigines zijn over het algemeen goedaardig en hebben geen kankerachtige eigenschappen. Het is echter wel belangrijk om de vlekken in de gaten te houden en regelmatig te controleren op veranderingen in grootte, vorm en kleur. Als er veranderingen optreden, is het verstandig om een dermatoloog te raadplegen voor verder onderzoek en eventueel een biopsie.

Lentigines kunnen ook verward worden met andere pigmentafwijkingen zoals sproeten en moedervlekken. Het belangrijkste verschil tussen sproeten en lentigines is dat sproeten vaak in grotere aantallen voorkomen en donkerder zijn in de zomer. Lentigines zijn donkerder en blijven het hele jaar door zichtbaar.

Moedervlekken

Moedervlekken, ook wel bekend als naevi, zijn pigmentcellen die zich hebben geclusterd in een bepaald gebied van de huid. Ze kunnen al aanwezig zijn bij de geboorte of later in het leven ontstaan en worden vaak donkerder van kleur door blootstelling aan de zon. Moedervlekken komen voor in verschillende kleuren, zoals zwart, bruin, rood en huidskleurig, en kunnen verschillende vormen hebben. Sommige moedervlekken zijn glad en plat, terwijl andere verheven of bolvormig zijn.

Het is belangrijk om op te merken dat een lichtbruine moedervlek soms moeilijk te onderscheiden is van een sproet of lentigo. Het is daarom essentieel om verdachte plekken op de huid te laten controleren door een dermatoloog.

Hoewel moedervlekken meestal goedaardig zijn, is het belangrijk om eventuele veranderingen in grootte, vorm of kleur op te merken. Als een moedervlek plotseling groeit, van vorm verandert, jeukt, bloedt of pijnlijk wordt, is het belangrijk om direct een dermatoloog te raadplegen. Tijdens de puberteit of zwangerschap kunnen bestaande moedervlekken ook plotseling toenemen in aantal of grootte. Het is daarom belangrijk om regelmatig de huid te controleren en veranderingen in de huid op te merken.

Verdachte moedervlek – wat zijn de kenmerken?

Het herkennen van een verdachte plek kan eenvoudiger worden gemaakt met behulp van de ABCDE-regel voor een verdachte moedervlek. Een vlek wordt als verdacht beschouwd als deze een of meer van de volgende eigenschappen vertoont:

• Asymmetrie: de ene helft van de vlek of moedervlek ziet er anders uit dan de andere helft.
• Border/rand: de vlek of moedervlek heeft een onregelmatige en grillige rand.
• Color/kleur: de vlek of moedervlek verandert van kleur of bevat verschillende kleurtinten.
• Diameter: de vlek of moedervlek heeft een diameter groter dan 5 millimeter.
• Evolving/evolutie: de vlek of moedervlek begint te jeuken, bloeden of vertoont veranderingen in uiterlijk.

Bonus: ouderdomswratten

Ouderdomswratten zijn een veelvoorkomend verschijnsel bij het ouder worden. Ze worden ook wel verruca seborrhoica genoemd en zijn goedaardige huidtumoren. Het aantal ouderdomswratten neemt toe naarmate men ouder wordt, maar de oorzaak van deze wratten is nog niet bekend.

De wratten hebben verschillende kleuren, zoals lichtbruin, donkerbruin, zwart of huidkleurig en hebben een bloemkoolachtige structuur. Ze variëren in grootte van enkele millimeters tot enkele centimeters, met een gemiddelde grootte van 0,5 tot 1 cm. De wratten zijn verspreid over het lichaam, maar voornamelijk te vinden op de romp. Het aantal ouderdomswratten kan variëren van enkele tot honderden. Het is belangrijk om te weten dat ouderdomswratten goedaardig zijn en geen gezondheidsrisico vormen.

Nu je hier bent

Melanocyten ookwel pigment-producerende cellen genoemd. Deze cellen bevinden zich in de onderste laag van je opperhuid, haren en ook in de iris van je ogen. Per vierkante millimeter worden er tussen de 1000 en 2000 melanocyten in de huid gevonden. Dat is ongeveer 5% tot 10% van de cellen in de basale laag van de epidermis. Hoewel hun grootte variëren, zijn melanocyten meestal 7 ɥm lang en hebben ze net als tentakels van een inktvis contact met keratinocyten (huidcellen). Een melanocyt is ruwweg ‘verbonden’ met 40 keratinocyten. Meer over pigmentcellen