Wat is een huid barrière of is het gewoon doorlaatbaar?

Je huid is je grootste orgaan en je eerste verdedigingslinie tegen de buitenwereld. Maar is de huid barrière echt ondoordringbaar? Of kunnen stoffen toch binnendringen? In deze blogpost bespreken we de werking van de huid barrière en hoe stoffen door je huid kunnen dringen. We beantwoorden ook de vraag waarom je niet opzwelt als je in het zwembad ligt.

De huid barrière bestaat uit verschillende lagen:

De opperhuid (epidermis): een schild van cellen

Onze huid, het grootste orgaan van ons lichaam, is een complex weefsel dat ons beschermt tegen de buitenwereld. De buitenste laag, de opperhuid, vormt de eerste verdedigingslinie. Deze laag is opgebouwd uit dode huidcellen die als een schubben pantser ons lichaam bedekken. Deze dode cellen zijn keratine-rijk, een stevig eiwit dat beschermt tegen vochtverlies en schadelijke invloeden van buitenaf. De opperhuid is continu in staat om zichzelf te vernieuwen: dode cellen worden afgestoten en vervangen door nieuwe cellen die vanuit de diepere lagen omhoog migreren. Dit proces, dat desquamatie wordt genoemd, duurt gemiddeld 28 dagen.

De lederhuid (dermis): stevigheid en elasticiteit

Onder de opperhuid bevindt zich de lederhuid, een levendige laag die zorgt voor de stevigheid en flexibiliteit van de huid. Deze laag is rijk aan collageen en elastine, twee belangrijke eiwitten die zorgen voor structuur en veerkracht. De lederhuid bevat ook bloedvaten, zenuwen, haarzakjes en talgklieren. De bloedvaten zorgen voor de toevoer van voedingsstoffen en zuurstof, terwijl de zenuwen zorgen voor gevoeligheid. Haarzakjes en talgklieren produceren haar en talg, die de huid hydrateren en beschermen.

Subcutane vet: een isolerende laag

De diepe laag van de huid is de onderhuid, die bestaat uit vetcellen. Deze vetcellen zorgen voor isolatie en beschermen de lichaamsorganen tegen kou en stoten. Het is ook een belangrijke opslagplaats voor energie.

De drie lagen van de huid werken samen als een team om ons lichaam te beschermen, te hydrateren en te reguleren. De opperhuid vormt een barrière tegen de buitenwereld, de lederhuid zorgt voor stevigheid en flexibiliteit, en de subcutane vet laag isoleert en beschermt.

Verschillende factoren versterken de barrière functie:

• Tight junctions: De cellen in de stratum corneum zijn verbonden door tight junctions, dichte verbindingen die watermoleculen geen doorgang geven.
• Natuurlijke hydratatiefactor (NMF): De stratum corneum bevat NMF, een mengsel van wateroplosbare stoffen die water aantrekken en vasthouden. Dit onderdeel werkt samen met je talg en helpt de huid gehydrateerd te houden en de barrièrefunctie te versterken.
• Huidzuurgraad (pH): De normale pH van de huid is licht zuur (rond pH 5,5). Deze pH-waarde helpt de lipidenbarrière intact te houden en beschermt de huid tegen micro-organismen. Meer over huidzuurgraad en waarom dat belangrijk is

Factoren die de barrière functie kunnen aantasten:

• Langdurig baden: Langdurig contact met water kan de lipidenbarrière aantasten en de huid uitdrogen.
• Chloor en zouten: Chloor en zouten zoals magnesiumchloride en natriumchloride in zwembadwater kunnen de huid irriteren en de barrièrefunctie verzwakken.
• Zeep en reinigingsmiddelen: Agressieve zeep en reinigingsmiddelen kunnen de natuurlijke oliën van de huid verwijderen en de barrièrefunctie aantasten.
• Huidveroudering: Naarmate we ouder worden, wordt de huid dunner en minder elastisch, waardoor de barrièrefunctie afneemt.

Gevolgen van een verzwakte barrièrefunctie:

• Droge en geïrriteerde huid: Een verzwakte barrièrefunctie kan leiden tot droge, geïrriteerde en jeukende huid.
• Eczeem en andere huidaandoeningen: Een verzwakte barrièrefunctie kan de kans op eczeem en andere huidaandoeningen verhogen.
• Infecties: Een verzwakte barrièrefunctie maakt de huid vatbaarder voor infecties door bacteriën en virussen.

De reis van stoffen door de huid barrière: drie belangrijke routes

Stel je voor: je smeert een crème op je huid. De werkzame stoffen in die crème willen graag hun werk doen, maar hoe komen ze nu in de huid? Er zijn drie belangrijke routes die stoffen kunnen nemen: transcellulaire (intracellulair), intercellulaire en folliculaire penetratie.

1. Transcellulaire (intracellulaire) penetratie: Dwars door de cellen

Bij transcellulaire of intracellulaire penetratie dringen stoffen door de individuele huidcellen heen, dwars door de celmembraan en het cytoplasma. De celmembraan is een soort vloeibare barrière die de cel omringt.

Hoe stoffen de celmembraan passeren:

• Lipofiele stoffen: Stoffen die ‘vetminnend’ zijn, kunnen de celmembraan passeren door diffusie. Ze lossen op in de ‘vetminnende’ binnenste laag van de membraan en diffunderen vervolgens door de membraan naar de andere kant.
• Kleine moleculen: Kleine moleculen kunnen de celmembraan passeren.
• Actieve transportmechanismen: Bepaalde stoffen, zoals ionen en suikers, worden via actieve transportmechanismen door de celmembraan getransporteerd, met behulp van energie van de cel.

Transcellulaire penetratie:

1. Retinol
2. Vitamine C
3. Niacinamide
4. Peptiden
5. Hyaluronzuur

2. Intercellulaire penetratie: Tussen de cellen door

In tegenstelling tot transcellulaire penetratie, nemen stoffen die intercellulaire penetratie ondergaan de kortere route tussen de huidcellen door. Deze ruimtes, gevuld met intercellulaire lipiden, bieden een minder geduchte barrière.

Welke stoffen deze route gebruiken:

• Hydrofiele stoffen: Stoffen met een ‘waterminnende’ aard, die de lipofiele celmembraan niet kunnen passeren, nemen deze route.
• Grotere moleculen: Moleculen die te groot zijn om door de poriën in de celmembraan te passen, kunnen intercellulair diffunderen.

Intercellulaire penetratie:

1. Glycolzuur
2. Ceramiden
3. Antioxidanten
4. Peptiden
5. Essentiële olieën (bijvoorbeeld neemolie, eucalyptusolie, tijmolie, lavendelolie, oregano-olie)

3. Folliculaire penetratie: Via de haarfollikels

De haarfollikels vormen een directe route naar de diepere lagen van de huid. Stoffen die deze route nemen, dringen door in de poriën en follikelkanalen. Ondanks dat het een van de gemakkelijkste routes van allemaal is, bedekken haarzakjes en zweetklieren slechts 0,1% van het totale huidoppervlak, waardoor het minder waarschijnlijk is dat de folliculaire route wordt gebruikt voor plaatselijke toediening.

Welke stoffen deze route gebruiken:

• Kleine, lipofiele stoffen: Deze stoffen kunnen de talg in de follikelkanalen oplossen en zo de follikel binnendringen.
• Stoffen met antibacteriële of ontstekingsremmende werking: Deze stoffen zijn effectief bij de behandeling van acne en andere folliculaire aandoeningen.

Folliculaire penetratie:

1. Salicylzuur (bijvoorbeeld in shampoo’s en conditioners)
2. Tea tree olie
3. Retinol
4. Antibiotica (hoofdhuid behandeling)
5. Hormoon lotion, creme of zalf (hoofdhuid behandeling)

Welke factoren bepalen de huid penetratie?

• De grootte van de moleculen: Kleine moleculen dringen sneller door dan grote moleculen.
• De vettigheid van de stof: Vettige stoffen dringen sneller door dan waterige stoffen.
• De conditie van de huid: Een beschadigde huid (huidinfectie, eczeem, wond) is meer doorlaatbaar dan een gezonde intacte huid.
• Duur huidcontact (stay on of rinse off product)
• Locatie huidcontact: ooglid versus handpalm of voetzool
• Occlusie: Zit het onder een pleister of onder een kledingstuk
• Smeer oppervlakte: Smeer je body crème of een klein gebiedje zoals een oog crème

Waarom zwellen we niet op in het zwembad?

De sleutel tot het antwoord ligt in de huid barrière. Deze barrière, gevormd door de buitenste laag van de opperhuid (de epidermis), is waterdicht. Dit betekent dat watermoleculen te groot zijn om door de cellen van de opperhuid te dringen. Hierdoor kunnen we urenlang in het water baden zonder dat onze huid opzwelt.

Nu je hier bent

Als huidspecialist is het cruciaal om individuen te begeleiden bij het behouden van een gezonde huid en een intacte beschermende laag. Onze huid, het grootste orgaan van ons lichaam, vervult verschillende vitale functies, zoals het afweren van ziekten en het reguleren van de lichaamstemperatuur. Maar wat zijn precies de mechanismen achter de huid en hoe dragen de huid barriere, talg en de micro-organismen op onze huid bij aan deze processen? Wil je meer weten, klik hier.